Życie bez tożsamości

Co czeka nasze dzieci? Dorastanie wśród rówieśników, którzy mają problem ze zdefiniowaniem nawet najbardziej podstawowej kwestii – czy są kobietami, czy mężczyznami. Oczywiście, pozostaje kwestią spekulacji, czy w ogóle do tego dojdzie. Dane demograficzne pokazują, że nasze dzieci mogą dorastać w Eurabii, gdzie obowiązywać będzie prawo szariatu, a wtedy zetkną się one z problemami zupełnie innego rodzaju. Zakładając jednak, że za chwilę zostaną w Polsce wdrożone programy edukacyjne obowiązujące w krajach bardziej „liberalnych moralnie”, warto przyjrzeć się bezpośrednim skutkom „nowoczesnych” trendów wychowawczych.

Zgodnie z koncepcją rozwoju Erika Eriksona, każdy w życiu napotyka zestaw kryzysów rozwojowych, których konstruktywne rozwiązanie warunkuje dalszy wzrost. Jednym z nich jest kryzys tożsamości następujący około 17–18 roku życia. W okresie tym przebudowujemy swą dotychczasową wizję świata. Na poziomie religijnym następuje przejście od wiary przyjętej od rodziny do wiary dojrzałej, opartej na akcie woli i własnej decyzji; na poziomie intelektu i emocji zaś potrzebujemy w tym okresie pozytywnej odpowiedzi na pytanie o własną tożsamość. Kim jestem? Jaki cel, jaki sens ma moje życie?

Kryzys rozwojowy nie musi przybierać jakiegoś dramatycznego przebiegu. Wiele osób (w normalnych warunkach) przechodzi go bez głębszej refleksji. Gdy wyrastamy w kulturze, w której role społeczne i płciowe są oczywiste i dostrzegalne w otaczającym nas świecie, proces ten zazwyczaj przebiega spokojnie. Oczywiście, nawet w takim społeczeństwie niektóre osoby będą go przeżywać głębiej, mogą wręcz odrzucać normy kulturowe, jednak kultura dostarcza im ram, granic i wzorców, do których może się odnieść w zadaniu definiowania samego siebie. Nawet jeśli odniesienie to miałoby być kontestacją...