Zgrzyt w koncercie państw

 Ilu dziś żyje w Polsce ludzi, którzy myślą o tym, jak Polska będzie wyglądała za, powiedzmy, dwieście lub trzysta lat? I co należy dzisiaj robić, aby wszystko co najlepsze w polskiej kulturze i tradycji przetrwało i rosło? – zastanawia się profesor Ewa Thompson, literaturoznawca i slawista z Rice University w Houston, w rozmowie z Łukaszem Karpielem.

Czy Polsce udało się wyjść zza żelaznej kurtyny zapomnienia własnego wkładu i roli w historii Europy i świata, nie tylko w aspekcie historycznym, ale też kulturowym i intelektualnym?

– Przede wszystkim wkład i rola to kategorie katolickie z korzeniami w Nowym Testamencie, bliskie polskiej tradycji, lecz obce językowi polityki międzynarodowej we współczesnym świecie – zarówno na poziomie politycznym, jak i intelektualnym. Dyskurs, który się obecnie toczy w światowych mediach, wśród historyków i twórców opinii publicznej, jest przesiąknięty pojęciami zapożyczonymi u Nietzschego, neofreudystow i neomarksistów, których masowo produkują zachodnie uniwersytety. A wszystko podlane gnostyckim sosem. Dyskurs ten wycisza kategorie chrześcijańskie i narodowościowe. Nie ma w nim miejsca na kategorię wkładu, która należy do światopoglądu opartego o poczucie wspólnoty w tym sensie, w jakim mówi o tym święty Paweł w Liście do Rzymian.

Ale – żeby konkretnie odpowiedzieć na pańskie pytanie – czasy, gdy Polska i jej dyplomaci byli jedynie pionkami na szachownicy, na której grały ze sobą Rosja Sowiecka, USA i Europa Zachodnia, minęły (choć nie zostały zapomniane przez głównych graczy). Z wielką niechęcią gracze ci zaczynają się przyzwyczajać do myśli, że muszą poświęcać czas na zastanawianie się nad stanowiskiem Polski traktowanej jako zgrzyt w koncercie państw, którym względnie gładko dotychczas dyrygowali.

Z kolei część polskich elit nie pozbyła się przyzwyczajeń nabytych w okresie politycznego zniewolenia. Wciąż się zamartwiają, co Europa o nas powie, jaki osąd o nas wyda i jak nas ukarze. Więcej odwagi! Należy poświęcać mniej czasu na zamartwianie się, co o nas powiedzą, napiszą lub pomyślą na Zachodzie, a więcej na to, w jaki sposób reaktywować tradycje naszych wielkich przodków skutecznie wciskane dziś w niebyt przez kolonizatorów Polski.

Należy myśleć w kategoriach asertywności – przebicia się do głosu, do trybuny, z której można światu coś powiedzieć, gdzie można coś dla Polski uaktywnić. Im więcej Polaków potrafi to zrobić, tym lepiej dla pozycji Polski w świecie.