Zapewnienie pochówku dziecku zmarłemu przed porodem jest obowiązkiem, a nie – jak czasem słyszymy – „zachcianką” rodziców. Dlatego jako rodzic masz prawo nie tylko domagać się od szpitala wydania ciała dziecka, ale także zapewnienia mu odpowiedniego pożegnania. Każdej osobie, która pokryła koszty pochowania dziecka zmarłego przed urodzeniem przysługuje też zasiłek pogrzebowy. Właśnie w tym celu, z inicjatywy instytutu Ordo Iuris powstał specjalny poradnik prawny dla osób chcących pochować potomstwo, które urodziło się martwe.
W polskich szpitalach zdarzają się przypadki odmowy przekazania bliskim zwłok. Często rodzice nie znając przysługujących im praw, dobrowolnie zrzekają się możliwości odebrania ciała i zorganizowania odpowiedniego pochówku. Nie mają świadomości przysługującego im prawa do godnego pożegnania swojego dziecka. Jeszcze do niedawna zdarzało się, że takie prośby traktowane były jako „zachcianka” rodziców. Warto przypomnieć, że należy to wręcz do obowiązków najbliższych, zwłaszcza kiedy są oni katolikami.
Wesprzyj nas już teraz!
Na taką konieczność wskazuje także polskie prawo, niezależne od tego, na jakim etapie ciąży zmarło dziecko. Jeżeli nawet rodzice nie są zainteresowani przeprowadzeniem pochówku, powinność ta spada na władze gminy.
„Każdy człowiek ma prawo być pochowany z godnością i szacunkiem. Wiek zmarłego nie ma tu żadnego znaczenia. Każdy człowiek, każde dziecko, przed i po narodzeniu, posiada przyrodzoną godność, zaś sprawienie pogrzebu jest wyrazem jej poszanowania oraz respektowania człowieczeństwa osoby ludzkiej (…) Niestety, nadal ciała dzieci utraconych nie zawsze są traktowane z należytym szacunkiem” – podkreśla dr Marcin Olszówka, ekspert Centrum Analiz Legislacyjnych Instytutu Ordo Iuris.
Jesteśmy coraz bardziej świadomi
Idea napisania poradnika wyjaśniającego procedurę związaną ze zwrotem ciała dziecka utraconego pojawiła się w związku z coraz liczniejszymi prośbami o pomoc, kierowanymi przez rodziców, którzy znaleźli się w takiej sytuacji. Poradnik zawiera informacje dotyczące prawa do pochówku, opis przeprowadzenia krok po kroku procedury związanej z uzyskaniem ciała i przeprowadzeniem pogrzebu dziecka, a także załączniki z wzorami dokumentów potrzebnych do uzupełnienia formalności.
Poradnik wymienia także obowiązki, których musi dopełnić w całej procedurze szpital. Przykładowo, placówka medyczna zgodnie z ustawą ma prawo do przechowywania ciał nie dłużej niż 72 godziny. Ze względu na brak koordynacji współpracy pomiędzy szpitalami i właściwymi dla nich ośrodkami pomocy społecznej, zwłoki dzieci zmarłych przed narodzeniem często przechowywane są w szpitalach znacznie dłużej. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy nikt z rodziny nie zgłasza się po ich odbiór.
Dodatkowo, szpital nie ma prawa postępować z ciałami w ten sam sposób co z odpadami medycznymi. „Ciała osób zmarłych, niezależnie od przyczyny zgonu oraz wieku, w jakim osoba zmarła, muszą być traktowane z takim samym szacunkiem, a procedury i standardy postępowania w związku ze zwłokami są w świetle prawa identyczne” – czytamy w raporcie.
Jeszcze inną kwestią są sytuacje nielegalnego zabierania ciał przez placówki medyczne bez poinformowania rodziców o przysługujących im prawach. Nie wiadomo jednak, jak często zdarzają się takie przypadki: „Trudno odpowiedzieć na pytanie o skalę problemu, gdyż Instytut nie prowadził w tym zakresie precyzyjnych badań” – wskazuje dr Olszówka. „Z naszych ogólnych informacji wynika jednak, że świadomość rodziców dotycząca praw, jakie przysługują im w tej kwestii, cały czas rośnie. Wydaje się, że przypadków, w których szpital zabiera ciało dziecka bez poinformowania rodziców o możliwości przeprowadzenia pogrzebu, jest coraz mniej. Nie oznacza to jednak, że problem całkowicie zniknął. Obecna sytuacja natomiast znacznie różni się na korzyść od tej, z którą mieliśmy do czynienia chociażby kilkanaście lat temu” – wskazał ekspert Ordo Iuris.
Nie wszyscy wiedzą o zasiłku
W dzisiejszym świecie często jako powód rezygnacji z pogrzebu podaje się powody finansowe. Taka sytuacja ma miejsce chociażby w Czechach, gdzie od 30 aż do 50procent uroczystości pogrzebowych odbywa się bez udziału rodziny. W Polsce, w celu uniknięcia podobnej sytuacji, mając na uwadze prawo nakazujące z godnością pochować każdą osobę bez względu na jej wiek, każdemu ubiegającemu się o pogrzeb bliskiej osoby przysługuje zasiłek. Nie inaczej jest w przypadku dzieci zmarłych przed narodzeniem. Wysokość takiego świadczenia może wynieść nawet 4 tysiące złotych, a poradnik szczegółowo wyjaśnia, w jaki sposób pozyskać wsparcie.
„Zasiłek pogrzebowy przysługuje każdej osobie, która pokryła koszty pochowania dziecka zmarłego przed urodzeniem. Warunkiem możliwości ubiegania się o świadczenie jest jednak rejestracja utraconego dziecka w USC (zob. rozdział II), gdyż we wniosku o zasiłek konieczne jest podanie numeru PESEL zmarłego” – czytamy.
Dr Marcin Olszówka wskazał także, w jaki sposób Instytut planuje rozpowszechnić swą publikację, aby możliwie najwięcej zainteresowanych mogło skorzystać z zawartych w niej wskazówek. „Liczymy, że informacja o poradniku trafi do co najmniej kilkudziesięciu tysięcy polskich rodzin. W tym celu rozesłano także listy oraz ulotki informacyjne do diecezjalnych Wydziałów Duszpasterstwa w całej Polsce. Dodatkowo planujemy, by ulotki były dostępne w szpitalach i innych placówkach medycznych. Bardzo często okazywało się, że rodzice nie wnioskowali o zwrot ciał tylko dlatego, że byli pozbawieni informacji o przysługującym im do tego prawie. Pojawienie się ulotek w szpitalach do pewnego stopnia zapobiegłoby takim sytuacjom” – podkreślił.
Piotr Relich
