W procesie fermentacji działają nie tylko siły kwasu, ale i mąki. Współdziałanie kwasu i mąki daje smaczne ciasto. Dlatego nie jest wcale obojętne, z jakiego gatunku zboża jest mąka, czy jest wysokowartościowa, czy pośledniejsza. Działanie kwasu dostosowuje się do gatunku mąki i zależnie od tego gatunku mamy gorsze czy lepsze ciasto. Podobna jest zależność między szczepem i latoroślą. I dziczek współdziała przy uszlachetnianiu, od jego gatunku też wiele zależy.
Oto obrazy oczyszczającej i uszlachetniającej pracy, jaką łaska przeprowadza w duszy. Błędem jest liczenie tylko na własne siły i własną pracę w dziele zbawienia; ale równym błędem jest bierne zdanie się na działanie łaski, bez współpracy z nią. Zbawienie nasze dokonuje się przez działanie Boże i nasze współdziałanie, domaga się od nas wysiłku i ofiary. Dlatego Apostoł upomina: „Z lękiem zbawienie wasze sprawujcie!” (Fil 2,12). A jest to echo słów Jezusowych: „Wchodźcie przez ciasną bramę, albowiem szeroka jest brama i przestronna droga, która wiedzie na zatracenie i wielu jest takich, którzy przez nią wchodzą. Jakże ciasna jednak brama i wąska droga, która wiedzie do żywota i jak niewielu jest takich, którzy ją znajdują” (Mt 7,13-14).
Każdy może współpracować z łaską, niezależnie od swych przymiotów, zdolności i wrodzonych cech temperamentu. Łaska dostosowuje się najściślej do natury człowieka. Kto tylko chce szczerze z nią współdziałać, tego oczyści i uszlachetni, zgodnie z jego naturą. Święci są najlepszym dowodem. Są wśród nich ludzie wszystkich ras, ze wszystkich narodów, wszystkich czasów, w różnym wieku, mężczyźni i niewiasty, każdego zawodu, powołania, temperamentu. Każdy inny, a przecież wszystkich oczyszczała i uszlachetniała łaska Chrystusowa, urabiała ich na wzór Chrystusa, na wzór Boży.
Bernardyn Goebel OFM Cap, Przed Bogiem, Kraków 1965, s. 551.
