Dziś mija 75 lat od śmierci Władysława Grabskiego, polityka endeckiego, ekonomisty, historyka, działacza społecznego i niepodległościowego, ministra skarbu i dwukrotnego premiera. Kiedy polityk stał na czele swojego drugiego gabinetu, przeprowadził wiele reform, m.in. reformę walutową, którą uważa się za jeden z najważniejszych sukcesów w międzywojennej Polsce.
Władysław Grabski (ur. 7 lipca 1874 r. w Borowie nad Bzurą) pochodził z rodziny szlacheckiej o tradycjach patriotycznych. Studiował w Paryżu w Szkole Nauk Politycznych oraz historię i ekonomię na Sorbonie, a także rolnictwo na Uniwersytecie w Halle w Niemczech.
Wesprzyj nas już teraz!
Kiedy po śmierci ojca powrócił do kraju, zamieszkał w rodzinnym majątku w Borowie, prowadząc jednocześnie działalność gospodarczo-społeczną i naukową. Z jego inicjatywy powstało wówczas wiele lokalnych towarzystw rolniczych i gospodarczych.
W 1905 r. został na krótko uwięziony przez władze rosyjskie. Po wyjściu z więzienia, został wybrany w wyborach na posła do rosyjskiej Dumy. Funkcję tę pełnił trzykrotnie do 1912 r., z ramienia Narodowej Demokracji. W listopadzie 1914 r., po wybuchu I wojny światowej, wszedł w skład Komitetu Narodowego Polskiego. Z jego inicjatywy w 1915 r. w Rosji powstał Centralny Komitet Obywatelski Królestwa Polskiego. Jego celem była m.in. pomoc polskim jeńcom i wygnańcom oraz reprezentowanie interesów Polaków w Rosji.
Po powrocie na ziemie polskie Grabski został uwięziony przez Niemców i osadzony w twierdzy modlińskiej. Na wolność wyszedł w październiku 1918 r. Objął wtedy funkcję ministra rolnictwa i dóbr koronnych w gabinecie Józefa Świeżyńskiego.
Rok później został wybrany posłem na Sejm Ustawodawczy. W tym czasie współtworzył Główny Urząd Likwidacyjny, instytucję stworzoną dla regulowania zobowiązań finansowych z czasów wojny, oraz wszedł w skład delegacji polskiej na konferencję pokojową w Paryżu, gdzie kierował pracami w zakresie ekonomicznym. Wszedł w skład rządu Leopolda Skulskiego, gdzie pełnił obowiązki ministra skarbu. Podjął wówczas walkę z wysoką inflacją poprzez uporządkowanie gospodarki budżetowej. Rozpoczęte reformy przerwała wojna polsko-bolszewicka i związana z nią dymisja rządu.
Od 23 czerwca 1920 r. Grabski pełnił funkcję premiera. Powołał wówczas Radę Obrony Państwa. Jego rząd przetrwał miesiąc, w lipcu 1920 r. na czele gabinetu zastąpił go Wincenty Witos. W nowym rządzie Grabski został ministrem skarbu, sprawując swą funkcję do listopada 1920 r. Od 1921 do 1922 r. był nadzwyczajnym komisarzem rządu do spraw repatriacji Polaków z Rosji Radzieckiej. Od 1923 jako profesor zwyczajny wykładał politykę ekonomiczną w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
W 1923 r. Grabski stał na czele resortu skarbu w rządach Władysława Sikorskiego i Wincentego Witosa. Na skutek kryzysu gabinetowego w grudniu tego roku objął po raz kolejny urząd premiera, zachowując dla siebie tekę ministra skarbu. Opracował wówczas głośną ustawę o naprawie skarbu i reformie walutowej, która w styczniu 1924 r. została przyjęta przez Sejm. W toku reform powstał Bank Polski i rozpoczęła się emisja nowej polskiej waluty – złotego. Z czasem sytuacja ekonomiczna Polski uległa poprawie. Reforma walutowo-skarbowa Grabskiego okazała się wielkim sukcesem gospodarczym. Udało się też przeprowadzić inne reformy m.in. ustawę o ubezpieczeniu na wypadek bezrobocia, doszło do poprawy stosunków z mniejszościami narodowymi, został podpisany konkordat. Za zasługi dla państwa Władysław Grabski otrzymał Wielką Wstęgą Orderu Orła Białego.
W listopadzie 1925, ze względu na konflikt z prezesem Banku Polskiego Stanisławem Karpińskim i brak możliwości kontynuowania reform, Grabski podał swój rząd do dymisji.
Władysław Grabski zmarł 1 marca 1938 r. w Warszawie, pochowano go w rodzinnym grobowcu na Powązkach.
Źródło: prawy.pl
pam
