Śmierć Lewiatana

Współczesne czasy są świadkiem nieznanego od dziesięcioleci bezładu. Kruszy się Pax Americana, kryzys migracyjny wnosi zamęt do Europy. Wydaje się, iż czas pokoju i stabilizacji dobiega końca, nadciąga zaś era chaosu i wojny. Co to oznacza dla polityki? I dla naszych dusz?

Jak twierdził przed wiekami brytyjski filozof Thomas Hobbes (1588–1679) brak suwerena powoduje bellum omnium contra omnes – krwiożerczą wojnę wszystkich ze wszystkimi. Strach, chciwość i najgorsza ze wszystkich pycha pchają egoistycznych ludzi do walki z innymi. Życie w takim stanie jest samotne, biedne, zwierzęce i krótkie. Dlatego ludzie powołują Lewiatana – państwo poskramiające nadmierną ludzką dumę – i powierzają władzę rządzącemu nim suwerenowi w jednym celu: zakończenia dotychczasowego stanu chaosu i ustanowienia pokoju.

Wojna wszystkich ze wszystkimi panuje nie tylko pomiędzy pojedynczymi ludźmi w stanie bezpaństwowym, lecz także między poszczególnymi państwami, a więc także w naszym świecie. Czym to grozi, świat przekonał się w wieku XX podczas obu wojen światowych i tak zwanej zimnej wojny, kiedy ludzkość kilkukrotnie stanęła na skraju nuklearnego konfliktu. Gdy po jej zakończeniu w roku 1991 Ameryka zyskała pozycję światowego lidera, niektórzy – jak Francis Fukuyama – ogłosili wręcz koniec historii i ostateczne zwycięstwo liberalnej demokracji. Wprawdzie Stany Zjednoczone nie zostały suwerenem sensu stricto, jednak znacząco się ku tej pozycji przybliżyły. Miało to liczne minusy, ale przynajmniej jeden plus – względny pokój i stabilność.