Prokuratura IPN w Krakowie przedstawiła aktualną informację nt. śledztwa prowadzonego w sprawie zabójstw obywateli polskich, dokonanych przez czechosłowackich funkcjonariuszy w latach 1948-1989 podczas próby przekraczania granicy czechosłowacko-austriackiej. Prokuratorom udało się do tej pory ustalić personalia 31 zabitych osób. Najczęstszą przyczyną ich śmierci było porażenie prądem podpiętym do ogrodzenia granicznego. Ich ciała zwykle kremowano i ukrywano przed rodzinami.
Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Krakowie śledztwo w tej sprawie wszczęła 17 maja 2016 roku. Głównym celem śledztwa, oprócz doprowadzenia do oskarżenia osób odpowiedzialnych za stworzenie i funkcjonowanie tego rodzaju ogrodzenia na granicy czechosłowacko-austriackiej, jest także ustalenie pełnej listy Polaków, którzy zginęli przy próbach przekroczenia owej granicy. Na obecnym etapie śledztwa ustalono 31 zabitych w ten sposób obywateli polskich. Udało się odszukać członków rodzin 6 z nich.
Wesprzyj nas już teraz!
Trwają próby odszukania szczątek zabitych Polaków. „W latach, kiedy funkcjonowała zapora elektryczna, a więc przez okres 12 lat, tj. w latach 1952-1965, obowiązywały specjalne przepisy o sposobie postępowania z osobami, które zginęły przy próbie pokonania granicy. Ciała tych osób miano chować w bezimiennych grobach lub poddawać kremacji, a prochy rozsypywać. Chodziło o to, by rodzina ani nikt inny nie dowiedział się, gdzie jest miejsce ich pochówku” – czytamy w komunikacie prokuratury IPN Kraków.
Dowiadujemy się również z niego, że prócz czynności procesowych realizowanych na terenie kraju (przesłuchania świadków, pozyskiwanie dokumentacji w polskich archiwach dotyczących poszczególnych pokrzywdzonych) w śledztwie skierowano łącznie kilkanaście wniosków o udzielenie międzynarodowej pomocy prawnej do organów i instytucji Republiki Czeskiej oraz Republiki Słowackiej. W ten sposób udało się już pozyskać wiele ważnych dokumentów.
W oparciu o dokonaną analizę odnalezionych dokumentów i materiałów archiwalnych sporządzono imienną listę kilkudziesięciu żołnierzy Czechosłowackich Brygad Straży Granicznej, pełniących służbę w czasie, w którym ponieśli śmierć obywatele polscy. „Na obecnym etapie śledztwo koncentruje się przede wszystkim na uzyskaniu dokumentów urzędowych wskazujących na odpowiedzialność prawną za śmierć obywateli polskich – byłego Ministra Spraw Wewnętrznych Czechosłowacji, nadzorującego działania Straży Granicznej – Lubomira S.” – informują w komunikacie prokuratorzy krakowskiego IPN.
Lubomir S. zlecił swojemu podwładnemu generałowi Ludwikowi Hlavace zastosowanie, opracowanej przez tego generała tzw. „Elektrycznej Granicy”, która była bezpośrednim powodem zgonów osób chcących ją przekroczyć. Ludvik Hlavacka zmarł w Pradze w 2005 roku. Czeskiemu wymiarowi sprawiedliwości nie udało się go osądzić.
Obecnie prokuratorzy ustalają adresy zamieszkania funkcjonariuszy, żyjących na Słowacji i w Czechach, odpowiedzialnych za śmierć Polaków na granicy. Kiedy uda się to ustalić, planowane jest wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów i podjęcie dalszych czynności sądowych, łącznie z rozważeniem wystąpienia z wnioskiem o wydanie Europejskiego Nakazu Aresztowania.
We wrześniu 2017 roku ścigająca zbrodnie komunistyczne i nazistowskie międzynarodowa Platforma Europejskiej Pamięci i Sumienia, do której należy IPN, złożyła zawiadomienie do prokuratury w Brnie o popełnieniu przestępstwa przez żyjących członków czechosłowackiego Politbiura, w związku z zabójstwami 28 osób podczas prób przekraczania granicy Czechosłowacji z Austrią i RFN w latach 1965-1989. W zawiadomieniu podane są nazwiska m.in. żyjących członków prezydium Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji – Milouša Jakeša, Lubomíra Štrougalowa i Petera Colotki.
Zawiadomienie dotyczy 28 spraw cywilów różnych narodowości, którzy zginęli na granicy Czechosłowacji z Austrią i RFN w latach 1965-1989. Stracili życie w różny sposób: zmarli na skutek porażenia prądem na granicy bloków wschodniego i zachodniego, zostali zastrzeleni, utonęli, zostali zastrzeleni z samolotu, zginęli usiłując przekroczyć granicę w samochodzie lub popełnili samobójstwo w sytuacji znalezienia się w potrzasku. Za ich śmierć odpowiadają osoby na różnych szczeblach, począwszy od przedstawicieli straży granicznej, poprzez dowództwo straży granicznej, wiceministrów i ministrów spraw wewnętrznych do członków prezydium Komitetu Centralnego Partii Komunistycznej.
Źródło: ipn.gov.pl
Adam Białous
