Dziś rano o godz. 8. 30 w Przemyślu zmarł abp senior Ignacy Tokarczuk – niezłomny biskup, świadek wiary, budowniczy Kościoła w czasach PRL i twardy przeciwnik władzy komunistycznej, pierwszy metropolita przemyski. Miał 94 lata. Pogrzeb odbędzie się 2 stycznia o godz. 11.
Śp. abp Ignacy Tokarczuk urodził się 1 lutego 1918 r. w Łubiankach Wyższych k. Zbaraża. Święcenia kapłańskie otrzymał 21 czerwca 1942 r. w kościele seminaryjnym Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego we Lwowie. Jednocześnie ukrywał się w obawie przed wcieleniem do Armii Czerwonej, a głodu i terroru doznał zarówno podczas okupacji sowieckiej, jak i niemieckiej. Podczas jednej z masakr, która nastąpiła w wyniku podsycania nienawiści polsko-ukraińskiej, zginęło dwóch kuzynów ks. Tokarczuka, on sam cudem uniknął śmierci.
Wesprzyj nas już teraz!
Bez nadziei, że Lwów pozostanie w polskich rękach ks. Tokarczuk opuścił miasto w listopadzie 1945 r. W grudniu otrzymał nominację na wikariusza parafii pw. Chrystusa Króla w Katowicach, gdzie zajął się katechizacją Ślązaków i polskich repatriantów z Kresów Wschodnich. Szybko jednak popadł w konflikt z lokalną komórką PPR i tylko dzięki przeniesieniu na Katolicki Uniwersytet Lubelski uniknął represji. Tam zwrócił uwagę bezpieki, gdy w proteście przeciwko wprowadzeniu na KUL komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej porzucił pracę na tej uczelni i wyjechał do Olsztyna. Okres agresywnej inwigilacji Kościoła w latach 50. przetrwał, poświęcając się działalności naukowej.
W 1952 r. został przeniesiony na parafię w Gutkowie na Warmii. Objął także stanowisko wykładowcy na „Hosianum” – Wyższym Seminarium Duchownym w Olsztynie oraz duszpasterza młodzieży wiejskiej studiującej w olsztyńskiej Wyższej Szkole Rolniczej.
3 grudnia 1965 r. papież Paweł VI mianował ks. Tokarczuka ordynariuszem diecezji przemyskiej. Sakrę biskupią otrzymał on 6 lutego 1966 r. w przemyskiej bazylice katedralnej. Jak pisze Mateusz Wyrwich w II tomie książki „Kapelani Solidarności, 1980-1989”, podczas pierwszego spotkania z miejscowym dygnitarzem PZPR, bp Tokarczuk stwierdził, że polski naród żyje w nienormalnych czasach, a ustrój „zaproponowany” przez komunistów to bezprawie ubrane w szaty prawa.
SB rozpoczęła nagonkę na biskupa. Rozpowiadano wśród katolików, że jest Ukraińcem. W zamyśle prowokatorów miało to wywołać nieufność tych, którzy doznali krzywd od Ukraińców. Ukraińcom z kolei mówiono, że ordynariusz został tu mianowany, by przywracać katolickie świątynie. We wsiach i miasteczkach zawrzało. Ale nowy biskup nie poddał się, rozpoczął systematyczne wizytacje parafii w swej rozległej diecezji. Odprawiał Msze św. w kościółkach i kaplicach. Wchodził do ubogich, jak i do zamożniejszych domów. Wkrótce okazało się, że opór wobec władzy komunistycznej bp Tokarczuk pojmuje bardzo praktycznie. Przez ćwierć wieku prowadzenia diecezji przemyskiej przez bp. Tokarczuka, w latach 1966-1990 na jej terenie zostało erygowanych ponad 220 nowych parafii. Wzniesiono ponad 400 kościołów i kaplic.
Podczas uroczystości milenijnych hierarcha wygłosił 61 kazań, które – według SB – zawierały „wrogie akcenty”. W latach 70. bp Tokarczuk zaangażował się jako duszpasterz opozycji demokratycznej z KOR-u, ROPCiO, Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Lubelskiej i NSZZ „Solidarność”.
Jak przyznawał po latach, powstanie „Solidarności” nie było dla niego zaskoczeniem. Fakt ten traktował jako oczywistość, jednak nie spodziewał się, że ruch przybierze tak wielkie rozmiary. Traktował „Solidarność” jako ruch w pełni niepodległościowy i uczył takiego stosunku do związku swoich kapłanów. Obrana przez ks. bp. Ignacego Tokarczuka droga, polegająca na budowaniu niezależności społeczeństwa w oparciu o struktury diecezjalne wbrew woli komunistycznego państwa, przyczyniła się do uzyskania przez Polskę niepodległości oraz rozwoju przemyskiego Kościoła. 2 czerwca 1991 r. Jan Paweł II mianował biskupa Tokarczuka arcybiskupem a 25 marca 1992 r. ustanowił metropolitą przemyskim. 14 kwietnia 1993 r. abp Tokarczuk przeszedł na emeryturę.
3 maja 2006 roku abp Tokarczuk został odznaczony przez prezydenta Kaczyńskiego Orderem Orła Białego. Najwyższe odznaczenie państwowe zostało mu przyznane jako wyraz uznania za posługę, odwagę i poświęcenie dla Kościoła i narodu polskiego. – Jest to uznanie dla mojego kochanego Polskiego Narodu, który nigdy nie lękał się komunistów, lecz zawsze był wierny Bogu, Kościołowi i Ojczyźnie, i służył wiernie z miłością i odwagą – powiedział arcybiskup po otrzymaniu orderu. 21 maja 2007 roku abp Tokarczuk został powołany przez prezydenta Kaczyńskiego w skład Kapituły Orderu Orła Białego.
W 2006 roku w Sandomierzu powstało Centrum Badań nad Myślą i Dziełem abp. Tokarczuka. Centrum gromadzi ponad 700 różnych pozycji katalogowych ofiarowanych przez abp. Tokarczuka diecezji sandomierskiej. Są wśród nich książki, wykazy prac naukowych, roczników i multimediów, obrazy, medale i odznaczenia, a także ponad 30 teczek ze zdjęciami oraz 91 tomów rękopisów. Centrum, które będzie udostępniać materiały piszącym prace naukowe, mieści się w sandomierskim Instytucie Teologicznym im. bł. Wincentego Kadłubka.
KAI, kra, mat
