Roger Scruton nie przestaje wzbudzać kontrowersji. A jako filozof, którego konserwatyzm narodził się w trakcie studenckiej rewolty we Francji roku 1968, nie przestaje także wskazywać zagrożeń, których nową odsłonę przyniosło pokolenie „soixante-huitards”, kształtujące obraz „wspólnej” Europy. Wydana w roku 2010 praca „The Uses of Pessimism: And the Danger of False Hope” (polskie wydanie w roku 2012) podejmuje zagadnienia politycznych złudzeń, „stereotypów” politycznych przynoszących opłakane konsekwencje.
Autor pracy omawia szereg szkodliwym „optymistycznych” przekonań, które w wielu przypadkach rządzą politycznym myśleniem. „Fałszywe stereotypy” wiary w sukces każdego, najbardziej nawet wątpliwego projektu społecznego, przekonania o wolności, jako o naturalnym stanie człowieka, do którego należy wszelkimi sposobami wrócić, czy też myśl, iż sukces oznacza czyjąś klęskę, a bogactwo biedę – to tylko niektóre z nich. Jak podkreśla brytyjski filozof, te przekonania zagrażają porządkowi ukształtowanemu na przestrzeni wieków. Jedynemu, który składa możliwe do spełnienia obietnice wolności, ochrony i przynależności. Podejmując te zagadnienia Scruton podąża śladami Edmunda Burke’a i Micheala Oakeshotta.
Wesprzyj nas już teraz!
„Pożytki z pesymizmu” prezentują najnowszą odsłonę konfliktu między utopistami i antyutopistami. „Fałszywe stereotypy”, które autor z całym zdecydowaniem piętnuje, nie tracą dziś na znaczeniu, bowiem utopiści nie przestają składać kuszących, niemożliwych do zrealizowania obietnic końca historii i stworzenia nowego, doskonałego społeczeństwa. Przyczyn tego stanu rzeczy autor dopatruje się w prehistorii, interpretując te schematy myślowe jako ewolucyjny balast.
Praca ta obfituje w nawiązania do klasycznej literatury, brytyjskiej polityki i sfery religii. W islamie Roger Scruton dostrzega jedno z wyraźniejszych zagrożeń dla wspólnoty i korzyści wynikających z przynależności do tego samego świata prawa, tradycji i instytucji Zachodu. Brytyjczyk tłumaczy przy tym błędy politycznego myślenia leżące u podstaw wielu spośród ruchów w świecie islamskim. Mankamentem prezentowanego wywodu pozostaje próba spekulatywnego, ewolucyjnego wyjaśnienia samego zjawiska stereotypów przesądzających o sile „fałszywej nadziei”, a także wielość poruszanych wątków, które domagają się szerszego rozwinięcia. Wady te autor rekompensuje za to erudycyjnym, choć trudnym, wywodem, którego celem jest obrona „świata kompromisów i półśrodków” oraz racjonalności.
Roger Scruton, Pożytki z pesymizmu i niebezpieczeństwa fałszywej nadziei, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2012, ss. 238.
Mateusz Ziomber
Książkę w promocyjnej cenie można zamówić w księgarni Multibook.pl:
