Polska Kontra

Polscy uczestnicy wojny domowej w Rosji jako pierwsi nasi rodacy stanęli na drodze pochodu rewolucji komunistycznej.

W listopadzie 1917 roku rewolucja w Rosji wkroczyła w kolejną dramatyczną fazę – bolszewicki pucz w Piotrogrodzie doprowadził do obalenia Rządu Tymczasowego.

Zwolennicy Uljanowa i Bronsteina zagarnęli niepodzielnie władzę. W następnych miesiącach narastający czerwony terror sprowokował wybuch wojny domowej, która dotarła do najdalszych zakątków byłego imperium Romanowów, by w ciągu trzech lat pochłonąć siedem do dziesięciu milionów ofiar śmiertelnych.

W owym czasie na wielkich przestrzeniach Rosji przebywała ponad półtoramilionowa rzesza Polaków – wielu z nich również chwyciło za broń, a jako że kierowali się najrozmaitszymi intencjami, znaleźli się po obu stronach barykady. Jak to zgryźliwie skomentował porucznik Eugeniusz Malczewski, oficer Batalionu Murmańczyków: Gdzie tylko dwóch się bije, tam zawsze Polak trzeci chętnie łba nadstawi…

W okresie PRL oficjalna propaganda chętnie eksponowała postacie aktywistów lewicy rewolucyjnej z pierwszym szefem czerezwyczajki, osławionym „Żelaznym Feliksem” Dzierżyńskim na czele. Liczbę Polaków wysługujących się bolszewikom oficjalnie szacowano na przeszło sto tysięcy, co wydaje się grubą przesadą. Pozostaje jednak faktem, że było ich wielu – latem 1918 roku narodowość polską deklarowało aż 11 procent moskiewskich czekistów. Osobnicy ci topili Rosję we krwi, a historiografia komunistyczna wielbiła ich dokonania.

Mniej znanym zagadnieniem jest udział Polaków po stronie sił kontrrewolucyjnych. Przypuszcza się, że mogło ich być kilkadziesiąt tysięcy. Większość z nich walczyła rozproszona po niezliczonych oddziałach białej Kontry rosyjskiej, wszakże nie brakło też polskich formacji narodowych...