Pierestrojka kapitalizmu

Żywię sympatię dla pana Roosevelta,
ponieważ zmierza on prosto do swych celów,
na przekór Kongresowi, lobbystom i biurokratom

Adolf Hitler na łamach „New York Times”, 1934

Zdawało się, że po spektakularnym bankructwie Związku Sowieckiego socjalistom trudno będzie o argumenty. Nic podobnego – rzecz bowiem nie w sile argumentów, a w sile socjalistycznego przesądu. Ten zaś ugruntowany był w elitach na długo przed Leninem – więc i po Gorbaczowie niełatwo go wykorzenić. Wszak i w Polsce – kraju tak okrutnie doświadczonym przez zbrodnicze eksperymenty narodowych i międzynarodowych socjalistów – wciąż jeszcze większość inteligencji nie odrzuca bynajmniej konceptów kolektywistycznych, które dla niepoznaki owija się w bawełnę słów takich, jak: sprawiedliwość (koniecznie społeczna), zapewnianie ładu (na przykład w gospodarce), regulacja (przede wszystkim rynku), prawa (na przykład pracy) etc. Od kiedy jednak niezręcznie już przy tym wszystkim powoływać się wprost na Lenina czy Trockiego – a na swoiście rozumianą społeczną naukę Kościoła, nie wszystkim wypada – zawsze jeszcze zostaje Franklin Delano Roosevelt.

Otóż ostatnią rubieżą niewzruszonego, aksjomatycznego przesądu, na jaką wycofuje się umysłowość socjalistyczna, kiedy przychodzi szukać argumentów przeciwko wolności gospodarczej, są amerykańskie legendy Wielkiego Kryzysu (Great Depression) i Nowego Ładu (New Deal). To pierwsze ma być rzekomo ostatecznym dowodem, że swoboda przedsiębiorczości musi przecież mieć swoje granice – co jest przekonaniem w istocie zbieżnym z marksowskim dogmatem o immanentnych sprzecznościach kapitalizmu prowadzących nieuchronnie do kryzysów i postępującej pauperyzacji proletariatu. To drugie zaś (rooseveltowski New Deal) ma być potwierdzeniem zbawiennych efektów interwencjonizmu państwowego – ma rzekomo dowodzić, że bez światłego kierownictwa władzy centralnej niemożliwe jest wydobycie się z zapaści ekonomicznej; ma pokazywać, że etatyzm nie jest taki zły, jak go malują reakcjoniści, a zatem możliwa jest „trzecia droga”. Te bałamutne poglądy oparte na kompletnie fałszywych interpretacjach realiów amerykańskich lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku zawdzięczają swą długowieczność pełnej impregnacji naszej „inteligencji pracującej” na fakty – których zresztą najczęściej na wszelki wypadek popularny wykład szkolny czy akademicki po prostu nie uwzględnia...