Patrioci z Wolbromia

W latach czterdziestych i pięćdziesiątych minionego stulecia komunistyczna władza mogła liczyć na lojalność, oddanie i dyspozycyjność wielu literatów gotowych swym piórem apologizować każdą jej podłość. Znakomitego przykładu w tej materii dostarcza książka literackiego propagandysty Kazimierza Koźniewskiego Biała plebania w Wolbromiu (1951).

W latach 1948–1950 w położonym niedaleko Olkusza miasteczku Wolbrom działała niepodległościowa antykomunistyczna organizacja młodzieżowa o nazwie Armia Podziemna. Liczyła kilkudziesięciu zaprzysiężonych członków, głównie uczniów miejscowego liceum, których Kazimierz Koźniewski nazwał z właściwą sobie finezją typowym produktem rozkładu moralnego warstwy lumpenproletariatu małego miasteczka. Na czele Armii Podziemnej stał Henryk Adamus „Oldon”, dwudziestoczterolatek w chwili wykonania na nim wyroku śmierci, czytamy na kartach Białej plebanii w Wolbromiu – szef zbrodniarzy, którzy chcieli pić wódkę, grabić i mordować.

Mimo że chłopcy z Wolbromia byli patriotami marzącymi o wolnej Polsce, w propagandówce Koźniewskiego, chcącej uchodzić za reportaż, przeczytamy jedynie o bandytach, (…) którzy we własnym interesie pragną utrzymać wieś na niskim szczeblu oświaty i kultury, zapewniając sobie w ten sposób taniego i posłusznego robotnika; o bandytach mordujących nauczycieli w okresie, gdy Polska wkroczyła na drogę rewolucji socjalistycznej. I o wspierających bandytów księżach z wolbromskiego probostwa: Zbigniewie Gadomskim i Piotrze Oborskim.

Ten pierwszy, choć formalnie nie zgodził się zostać kapelanem Armii Podziemnej (zwanej też Armią Polską), entuzjastycznie oferował swą własną broń, zgłaszając tym samym akces do czynnego udziału w bandzie. Ten drugi – zdaniem Koźniewskiego – niczym nie różnił się od swego podwładnego: Ksiądz proboszcz spowiadał swego wikarego. Ksiądz proboszcz wiedział wszystko o jego działalności. Wiedział i nie udał się, jak na obywatela zsowietyzowanej Polski przystało, z donosem do władz bezpieczeństwa… Nie uczynił tego, ponieważ wrogiem jest mu państwo ludowe.