Kilkaset osób wzięło udział w uroczystościach odsłonięcia i poświęcenia Pomnika Ofiar Obławy Augustowskiej w Sokółce. W tym mieście, znanym z cudu eucharystycznego, monument stanął w 75. rocznicę ludobójczej, sowieckiej obławy.
Uroczystości rozpoczęto przy ołtarzu polowym, na terenie kościoła św. Antoniego w Sokółce, sanktuarium Najświętszego Sakramentu. Najpierw odczytano listy jakie z okazji poświęcenia pomnika przesłały osobistości życia politycznego i społecznego. „Ofiarą sowieckiej dominacji po zakończeniu drugiej wojny światowej stała się Polska, a więc i nasz region. Chcieli zniszczyć wszystko co polskie, w ten zbrodniczy plan wpisana była również obława augustowska” – napisał w liście Jarosław Schabieński, naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Białymstoku. Podkreślił on wyjątkowość obławy augustowskiej, jeśli chodzi o agresywne działania Rosjan po wojnie w Polsce. „Wyjątkowe było to, że w przeciwieństwie do innych obław na Niezłomnych, które przeprowadzało NKWD, tę obławę zrealizowano głównie dużymi siłami, ponad 40 tys. żołnierzy, Armii Czerwonej, a kierował nią Smiersz”.
Wesprzyj nas już teraz!
Z mową wystąpił m.in. Jarosław Zieliński, poseł ziemi suwalskiej, którą obława zajęła w całości. – To, że za PRL-u nie zajęto się wyjaśnianiem sprawy obławy augustowskiej nie dziwi. Dziwi jednak to, iż po roku 1990 również był to temat tabu. W roku 1992 umorzono śledztwo w sprawie obławy, a można było wtedy przesłuchać, jeszcze wówczas żyjących, wielu świadków tej zbrodni – powiedział Jarosław Zieliński.
Listy okolicznościowe przesłali – Jarosław Kaczyński oraz premier Mateusz Morawiecki. Szef PiS podziękował organizatorom uroczystości za to, że czynią wiele starań w kierunku ujawnienia prawdy o obławie augustowskiej. „Obława augustowska była nie tylko zbrodnią ludobójstwa, ale też zbrodnią brutalnego pogwałcenia prawa wolnych narodów do samostanowienia”. – podkreślił Jarosław Kaczyński. Natomiast premier rozpoczął swój list słowami „Składam hołd i łączę się w bólu z rodzinami ofiar obławy augustowskiej.” Dalej zaznaczył, że mieszkańcy terenów objętych obławą byli bardzo patriotycznie usposobieni „Sowieci wiedzieli, że opór mieszkańców stanowi dla nich zagrożenie, dlatego 12 lipca (1945 r.) rozpoczęli tragiczną w skutkach obławę na partyzantów, ich współpracowników i cywili” – napisał premier Mateusz Morawiecki.
Po odczytaniu listów została odprawiona Eucharystia w intencji ofiar obławy augustowskiej. Głównym koncelebransem był ks. abp. Sławoj Leszek Głódzi. Ten sam hierarcha Kościoła w Polsce wygłosił również patriotyczne kazanie – Jak wielka jest cena wolności, świadczą ofiary obławy augustowskiej. Chrystusowy Krzyż jest znakiem rozpoznawczym polskiego narodu – mówił ks. abp. Sławoj Leszek Głódź. Podczas kazania wspomniał m.in. o coraz częstszych dzisiaj aktach profanacji chrześcijańskich symboli. – Ci którzy podnoszą rękę na znaki naszej wiary nie są wcale tak silni, to my jesteśmy słabi, kiedy na te złe czyny nie reagujemy – powiedział arcypasterz.
Po Eucharystii uczestnicy uroczystości, w tym wiele młodzieży, procesyjnie przeszli pod pomnik. Upamiętnienie ofiar obławy augustowskiej ulokowane zostało na rondzie, które niedawno powstało w Sokółce. U tego ronda zbiegają się ważne ulice miasta – Mariańska, Przemysłowa i Kolejowa. Pomnik, w asyście wojska i pocztów sztandarowych, został uroczyście odsłonięty i poświęcony przez ks. abp. Sławoja Leszka Głódzia.
Pierwszy taki pomnik ofiar obławy augustowskiej odsłonięto i poświęcono w czerwcu roku 2018 w Suwałkach. Kolejny, we wrześniu 2019 roku w Augustowie. Pomnik w Sokółce jest trzecim upamiętnieniem. Natomiast w przyszłym roku planowane jest poświęcenie podobnego pomnika w Sejnach. Pomniki ofiar obławy augustowskiej powstają dzięki funduszom przekazanym przez rodaków ze Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce – II Okrąg Nowy York. Natomiast organizatorem ich tworzenia i uroczystości poświęcenia zajmuje się Związek Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej, któremu prezesuje ks. prałat Stanisław Wysocki. W obławie stracił on ojca i dwie siostry, żołnierzy AK.
Wykonany z brązu monument, poświęcony ofiarom obławy augustowskiej, ma 4 metry wysokości. Przedstawia on wydobywające się z ziemi dłonie, związane drutem kolczastym, trzymające znak Polski Walczącej. Autorką pomnika jest gdyńska artystka Aleksandra Cwilewicz, brała ona udział w sokólskich uroczystościach. Wszystkie pomniki lokowane są na rondach. Ta lokalizacja ma sprawić, że przejeżdżający przez miasta, w których stoją upamiętnienia obławy augustowskiej, zostaną zachęceni do poznania historii tej zbrodniczej sowieckiej akcji.
Obława augustowska to największa zbrodnia dokonana na mocy dyrektyw władz sowieckich na obywatelach Polski po zakończeniu II wojny światowej. Zasadniczym celem obławy, przeprowadzonej przez Armię Czerwoną, w głównym swoim przebiegu od 10 do 25 lipca 1945 roku, była likwidacja polskich organizacji niepodległościowych, a przede wszystkim oddziałów Armii Krajowej Obywatelskiej, operujących na ziemi suwalskiej, augustowskiej, sejneńskiej i sokólskiej. Do dziś nie znana jest dokładna liczba ofiar tej ludobójczej akcji, którą historycy umieszczają w przedziale od 592 do nawet około 2 tys. Do chwili obecnej nie znane jest również miejsce dołów śmierci, w których od przeszło 75 lat spoczywają szczątki pomordowanych.
Adam Białous
