Rzecznik Praw Obywatelskich nie podejmie interwencji w sprawie symboliki wykorzystywanej podczas feministycznych strajków kobiet. Adam Bodnar najwyraźniej nie widzi różnicy między „symbolem” a „znakiem” i uznaje, że błyskawica będąca znakiem rozpoznawczym strajku nie ma związku z faszyzmem.
O tym czy znak wykorzystywany przez feministki jest runą Sig i czy nawiązuje w swej symbolice do tej wykorzystywanej przez młodych faszystów mówił w rozmowie z PCh24.pl historyk prof. Tomasz Panfil. Ekspert wskazał na błędy w odróżnianiu i odczytywaniu symboli oraz znaków i jednoznacznie uznał, że feministyczna błyskawica, wraz z całym kontekstem ideowym feminizmu nawiązuje do symbolu faszystów.
Wesprzyj nas już teraz!
Czytaj więcej w tekście „Runa Sieg – od nazizmu do feminizmu”.
Wątpliwości co do prawidłowości skojarzeń symboliki strajku z faszyzmem rozwiewają materiały kolportowane przez strajkujących w mediach społecznościowych. Wśród nich odnajdziemy np. plakat propagandowy III Rzeszy z hasłem: Polskie kobiety i dziewczęta w drodze do Rzeszy, przerobiony na potrzeby protestów.
Plakat propagandowy III Reszy (P) oraz materiał przerobiony na potrzeby strajku (L)/Facebook/
Inne zdanie na ten temat ma Rzecznik Praw Obywatelskich, który zapytany przez PCh24.pl o reakcję na promowanie symboli nawiązujących do faszyzmu podczas „strajku kobiet” uznał, że znak strajku nie nawiązuje do runy sig i dodał, że „symbol błyskawicy jest dość powszechnie używanym znakiem graficznym”, całkowicie pomijając aspekt różnic między odczytywaniem znaczeń symboli i znaków.
„Pomijając nawet ewidentne różnice w odwzorowaniu graficznym runy sig i symbolu błyskawicy, którego używa obecnie Strajk Kobiet, warto podkreślić, choć wydaje się to oczywiste, że nie każde użycie znaku błyskawicy będzie wiązało się z popełnieniem przestępstwa propagowania ustroju faszystowskiego czy takiej ideologii. Symbol błyskawicy jest dość powszechnie używanym znakiem graficznym” – czytamy w piśmie RPO.
Ponadto, jak dodał Rzecznik, przestępstwo publicznego propagowania ustroju faszystowskiego (czy innych ustrojów totalitarnych), jest przestępstwem umyślnym. „W pewnym uproszczeniu oznacza to, że aby ponieść odpowiedzialność karną z art. 256 § 1 Kodeksu karnego osoba, która posługuje się znakiem rzeczywiście nawiązującym do ideologii faszystowskiej musi działać w intencji (z zamiarem) publicznego propagowania lub pochwalania kryjącej się za tym znakiem ideologii” – wyjaśnił i podsumował, że nie widzi podstaw do podjęcia jakiejkolwiek interwencji.
Zapytaliśmy RPO także o ataki na katolików i ich świątynie. W tej materii Rzecznik zapewnił, że „z należytą uwagą i dużym zaniepokojeniem podchodzi do wszelkich przejawów agresji czy nienawiści kierowanych wobec osób lub obiektów utożsamianych z religią katolicką”, wymieniając podjęte działania.
****
Poniżej publikujemy pełną treść odpowiedzi Rzecznika Praw Obywatelskich
Szanowny Panie,
Z upoważnienia Rzecznika Praw Obywatelskich, w odpowiedzi na wniosek przesłany przez Pana mailem w dniu 28 października 2020 r. uprzejmie informuję, iż Rzecznik podjął działania w sprawie zachowań wymierzonych w obiekty sakralne oraz przypadków zakłócania nabożeństw, jakie towarzyszą protestom przeciwko wyrokowi Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 2020 r. w przedmiocie dopuszczalności aborcji (sygn. akt K 1/20). W sprawie tej Rzecznik Praw Obywatelskich skierował już wystąpienie do Komendanta Głównego Policji [1].
Chciałbym przy tym rozwiać ewentualne wątpliwości i zapewnić Pana, iż Rzecznik z należytą uwagą i dużym zaniepokojeniem podchodzi do wszelkich przejawów agresji czy nienawiści kierowanych wobec osób lub obiektów utożsamianych z religią katolicką. W każdej takiej sprawie, podobnie jak w przypadkach aktów nienawiści kierowanych wobec wyznawców religii Islamu, przejawów antysemityzmu, czy aktów agresji motywowanych pochodzeniem narodowym lub etnicznym, Rzecznik podejmuje interwencje i korzystając z uprawnień, jakie daje mu ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U. z 2020 r. poz. 627), monitoruje czynności dochodzeniowe prowadzone przez organy ścigania. W ostatnich latach w taki właśnie sposób Rzecznik działał m.in. w sprawach napaści na księdza i znieważenia miejsca kultu w Mosinie, ataku nożownika w kościele Najświętszej Marii Panny we Wrocławiu, napaści na księdza w bazylice Jana Chrzciciela w Szczecinie, zniszczenia figur przed kościołem w Zarzeczu czy podpalenia drzwi kościoła w Opolu Lubelskim.
Odnosząc się do drugiego z poruszonych przez Pana wątków, tj. symbolu, jakim posługuje się Strajk Kobiet, informuję, iż Rzecznik nie podziela Pana opinii, jakoby symbol ten miał cokolwiek wspólnego z runą sig. Pomijając nawet ewidentne różnice w odwzorowaniu graficznym runy sig i symbolu błyskawicy, którego używa obecnie Strajk Kobiet, warto podkreślić, choć wydaje się to oczywiste, że nie każde użycie znaku błyskawicy będzie wiązało się z popełnieniem przestępstwa propagowania ustroju faszystowskiego czy takiej ideologii. Symbol błyskawicy jest dość powszechnie używanym znakiem graficznym.
Można go znaleźć na każdej rozdzielni wysokiego napięcia, w postaci znaku ostrzegawczego, w odznace jednostki wojskowej GROM, w logo jednej ze znanych marek producenta samochodów, czy nawet w historycznej odznace Grup Szturmowych działających w strukturze Szarych Szeregów w czasie II wojny światowej. Absurdem byłoby dopatrywać się w tych przypadkach propagowania ustroju faszystowskiego. Oczywiście istnieją też takie znaki graficzne, w które wpisana jest błyskawica, i których użycie może wiązać się z przestępstwem propagowania wspomnianego ustroju. Takim znakiem może np. być symbol używany przez Brytyjską Unię Faszystów, czyli błyskawica zamieszczona w kole na niebiesko – czerwonym tle.
Warto również mieć na uwadze fakt, że przestępstwo publicznego propagowania ustroju faszystowskiego (czy innych ustrojów totalitarnych), opisane w art. 256 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2020 r., poz. 1444 z późn. zm.), jest przestępstwem umyślnym. W pewnym uproszczeniu oznacza to, że aby ponieść odpowiedzialność karną z art. 256 § 1 Kodeksu karnego osoba, która posługuje się znakiem rzeczywiście nawiązującym do ideologii faszystowskiej musi działać w intencji (z zamiarem) publicznego propagowania lub pochwalania kryjącej się za tym znakiem ideologii.
Podsumowując, w drugiej z poruszonych przez Pana spraw Rzecznik nie widzi podstaw do podjęcia jakiejkolwiek interwencji, o czym zawiadamiam Pana stosownie do art. 11 ust. 1 pkt 4 ustawy o RPO.
Z poważaniem
Marcin Sośniak
Naczelnik Wydziału Praw Migrantów i Mniejszości Narodowych
/-podpisano elektronicznie/
MA
