Św. Klara – niebieska patronka

Klara uchwyciła się nakrycia ołtarza i odsłoniła głowę. Obcięte włosy i gest ujęcia ołtarza oznaczały wybór dziewictwa dla Chrystusa i przejście Klary pod posłuszeństwo Kościołowi – mówią dla PCh24.pl mniszki klaryski z krakowskiego klasztoru Zakonu Świętej Klary.

Święta Klara urodziła się w arystokratycznej rodzinie. Jakie nadzwyczajne wydarzenia towarzyszyły jej narodzinom?

Klara przyszła na świat 20 stycznia lub 16 lipca 1193 roku jako pierwsze dziecko Favarone di Offreduccio i Ortolany, w umbryjskim mieście Asyżu. Ujrzała światło dzienne w wielkim, rodowym pałacu, przylegającym do katedry świętego Rufina. Jeszcze przed narodzeniem Klary, matka późniejszej świętej otrzymała w czasie modlitwy przed Krucyfiksem szczególny znak: usłyszała słowa, że porodzi światło, które rozjaśni świat niezwykłym blaskiem. Podania głoszą, że na skutek tego głosu Ortolana nadała córeczce imię Klara, czyli „Jasna”.

Gdy miała dwanaście lat, działalność rozpoczął św. Franciszek. Czy Klara od razu zapragnęła podążyć jego śladami?

Tak, około 1206 roku dowiedziała się o grupie biedaków pracujących pod kierunkiem Franciszka przy odbudowie kaplicy Matki Bożej zwanej „Porcjunkulą”. Jako młodziutka arystokratka o dobrym, czułym sercu, przekazała pewną sumę pieniędzy swej przyjaciółce, Bonie di Guelfuccio, by ta zakupiła dla pracujących trochę pożywnej strawy. Wtedy prawdopodobnie po raz pierwszy zetknęła się z synem Bernardone. Znajomość pogłębiła się i nabrała charakteru duchowej przyjaźni, kiedy w roku 1210 przyłączył się do tworzącej się wokół Franciszka braterskiej wspólnoty Rufin (kuzyn Klary), syn Symeona d’Offreduccio. Siedemnastoletnia wówczas dziewczyna, jak pisał biograf Tomasz z Celano, słysząc rozmowy o Franciszku […] zaraz pragnęła usłyszeć go i zobaczyć […] Niemniej i on pragnął widzieć się z nią i rozmawiać.

Jak Siostry sądzą, skąd tak młoda osoba miała w sobie na tyle radykalizmu ewangelicznego, by porzucić wszystko i pójść za Chrystusem?

Klara wychowała się w atmosferze przenikniętej modlitwą, dobrocią. Jej matka, Ortolana, była osobą, która formowała swą wiarę nie tylko poprzez wypełnianie obowiązków domowych, ale również poprzez żywą więź z Ukrzyżowanym, pokutne pielgrzymki, jałmużnę na rzecz ubogich. Klara pilnie obserwowała matkę. Wierna Bożej łasce praktykowała jej cnoty i dzięki temu zachowała czyste serce. Przyjmowała Boże natchnienia i szybko dojrzewała do głębokiej więzi z Jezusem. Tomasz z Celano tak nakreślił portret duchowy asyskiej dziewczynki: Od dzieciństwa rosła w miłosierdzie, miała serce wrażliwe na cierpienia innych i ze współczuciem schylała się nad biedą nieszczęśliwych. W okresie rozeznawania powołania przez młodą Klarę, szczególny wpływ na jej dalszą drogę miały pewne wydarzenia: spotkanie i rozmowy z Franciszkiem, odważna decyzja wyrzeczenia się życia w świecie (nie zapominajmy, że była arystokratką) i następnie, w 1212 roku, przyjęcie szaty pokutnej, na znak rozpoczęcia drogi najuboższych, bez żadnych zabezpieczeń.

A jaka była reakcja rodziny na decyzję św. Klary?

Ewangeliczna rada ubóstwa została przyjęta przez nią bardzo radykalnie. Niestety, Klara spotkała się z ostrym sprzeciwem krewnych swego ojca, dlatego w noc Niedzieli Palmowej postanowiła uciec z domu tylnymi drzwiami, przez które zazwyczaj wynoszono zmarłych. W kościółku Matki Bożej Anielskiej, zwanym „Porcjunkulą”, Klara oddała Bogu wszystko, co posiadała, i samą siebie. Stamtąd Franciszek zaprowadził ją do klasztoru Św. Pawła należącego do benedyktynek, aby tam rozeznała, czego Pan od niej oczekuje. Średniowieczny biograf zapisał, że reakcja rodziny na ucieczkę Klary była bardzo gwałtowna. Krzykiem i kuszącymi obietnicami stryj Monaldo i inni krewni próbowali przekonać dziewczynę, by odstąpiła od obrania „niskiego stanu”, tak upokarzającego dla całego znamienitego rodu Favarone. Klara uchwyciła się nakrycia ołtarza i odsłoniła głowę. Obcięte włosy i gest ujęcia ołtarza oznaczały wybór dziewictwa dla Chrystusa i przejście Klary pod posłuszeństwo Kościołowi.

Klara wkrótce została pierwszą ksienią klasztoru drugiego zakonu św. Franciszka. Jak wywiązywała się ze swych obowiązków wobec jej podwładnych?

Klara stała się dla sióstr w San Damiano wzorem postępowania. Kiedy zlecała wykonanie pewnej pracy, czyniła to z wielką bojaźnią i pokorą. Wolała raczej sama spełnić zadanie, zwłaszcza nieprzyjemne, uciążliwe. Włączała się w „najniższe” prace wspólnoty, obsługiwała siostry chore, obmywała im nogi i służyła im z miłością. Obmywała też stopy sióstr usługujących na zewnątrz. Kiedyś jedna z tych sióstr nie chciała przyjąć ewangelicznego gestu i pociągnęła nogę ku sobie, uderzając Klarę w twarz. Mimo to Klara z miłością ucałowała jej stopę. Jej postawa i gesty były bardzo ciepłe, ludzkie. Współczuła siostrom w ich cierpieniach, sama budziła je na modlitwę używając przy tym własnego, tajemniczego kodu „znaków”. W nocy okrywała je przed zimnem, wzruszała się ich bólem, dodawała im otuchy i je pocieszała. Siostrę, cierpiącą z powodu duchowego strapienia lub pokusy, wzywała do siebie, ze łzami ją pokrzepiała, czasem padała do jej nóg. Dojrzała wiara Klary pomagała zaufać siostrom w chwilach trudnych doświadczeń. W zderzeniu z cierpieniem bliskich Klara uczyła pokładania nadziei w znaku krzyża. Symbol zbawienia, jaki kreśliła nad chorymi siostrami, uzdrawiał je.

Na czym polega „przywilej ubóstwa”, którym do teraz rządzą się mniszki klaryski?

Przywilej ubóstwa (privilegium paupertatis) to uznanie ze strony zwierzchników Kościoła wolności klarysek od przyjmowania jakichkolwiek zabezpieczeń materialnych. Klara dobrze znała sposób życia w średniowiecznych monasterach. Więc była świadoma, jak bardzo było trudno mniszkom w zamożnych klasztorach zachować radę ewangeliczną ubóstwa, czyli w konsekwencji naśladować ubogiego Chrystusa. Papież Grzegorz IX dnia 17 września 1228 roku pozwolił Klarze i jej siostrom zachować pierwotny ideał ewangelicznego ubóstwa. Miało to miejsce dwa miesiące po kanonizacji świętego Franciszka. Kolejni papieże różnie odnosili się do tego niezwykłego przywileju. Innocenty IV potwierdził go, ale już dziesięć lat po śmierci Klary Urban IV redagując Regułę sióstr świętej Klary pozwolił klaryskom na przyjmowanie i rozporządzanie dobrami materialnymi. Obecnie wspólnoty klarysek żyją zarówno według pierwotnej Reguły świętej Klary, jak i tej zatwierdzonej przez papieża Urbana IV. Krakowski konwent zachowuje ducha pierwotnej Reguły świętej Klary dotyczącej ewangelicznego ubóstwa, ślubując profesję rad ewangelicznych według Reguły świętej Klary zatwierdzonej przez papieża Urbana IV.

Czy mogłyby Siostry opowiedzieć o cudach, które działy się za przyczyną Klary jeszcze za jej życia?

Klara pomagała wszystkim, których spotkała. Służyła potrzebującym braciom Franciszka. Kiedy chorował brat Stefan, Klara uczyniła nad nim znak krzyża. Brat ten zasnął na krótki czas w miejscu, gdzie zazwyczaj Święta się modliła. I został uzdrowiony. W podobny sposób Klara uratowała życie małego Mattiolo ze Spoleto, który włożył sobie do nosa kamyczek. Nad synkiem Jana z Asyżu również nakreśliła znak krzyża, dotknęła jego ciała i chłopiec został uleczony z febry i skrofułów. Kobieta z Pizy została uwolniona od pięciu szatanów, którzy wychodząc z niej wyznali, że paliły ich modlitwy Klary. Klara uratowała małżeństwo Hugolina, swego krewnego, który, porzuciwszy żonę przed dwudziestu dwu laty, nie chciał przyjąć jej na nowo. Święta otrzymała widzenie, w którym szczęśliwy Hugolin radował się maleńkim synkiem. Poinformowała go o tym. Poruszony wizją i rozmową w San Damiano mężczyzna przyjął na powrót żonę i został obdarzony synem. Klara często błogosławiła swe siostry znacząc krzyżem chore części ciała, odmawiała modlitwę Pańską, i w ten sposób uwalniała je od bólu, przynosząc jednocześnie ukojenie i pociechę. Na bolącą głowę siostry Balwiny nałożyła chustkę, którą zdjęła z własnej głowy i choroba ustąpiła. Innym razem położyła rękę na chorej, pobłogosławiła i prosiła Boga, aby – jeśli to będzie lepsze dla duszy chorej – uwolnił ją z dolegliwości. Znak krzyża stał się w San Damiano niezawodnym lekarstwem. Tomasz z Celano potwierdził to słowami: Chrystus na krzyżu, umiłowany przez Klarę, odpłaca się jej, jako że będąc rozpłomieniona miłością dla tajemnicy krzyża, mocą tegoż krzyża dokonuje znaków i cudów. Kiedy znaczyła chorych znakiem życiodajnego krzyża, w cudowny sposób oddalała od nich choroby.

Dzisiejsza patronka zmarła w opinii świętości, a sam papież przewodniczył jej uroczystemu pogrzebowi. Jak rozwijał się kult św. Klary? W jaki sposób mniszki klaryski w Krakowie czczą swą świętą Założycielkę?

Klara została uroczyście kanonizowana w Anagni, 15 sierpnia 1255 roku, przez papieża Aleksandra IV. Przez wieki kult świętej Klary nie ustawał. Powstawały liczne klasztory (w chwili śmierci Klary było ich 111), w których obierano sposób życia i charyzmat asyskiej Świętej. Papież Pius X w 1912 roku listem apostolskim Quamquam septimo ogłosił Klarę fundatorką II Zakonu Franciszkańskiego, a papież Pius XII zdecydował, że Święta będzie przywoływana w Kościele jako niebiańska patronka telewizji. Uczynił to 14 lutego 1958 roku wydając dokument Clarius explendescit.

W naszym kościele Św. Andrzeja w Krakowie, w każdym roku, od 2 do 10 sierpnia, odprawiana jest Msza św. nowennowa przed uroczystością świętej Założycielki Zakonu, z nabożeństwem ku Jej czci. W triduum przed 11 sierpnia trwa całodzienna adoracja Jezusa w wystawionym Najświętszym Sakramencie. W dzień uroczystości są odprawiane trzy Msze św.: o godz. 7.00, 10.00 i 17.00. Nasza wspólnota modli się za przyczyną świętej Klary w intencjach proszących o wstawiennictwo przed Panem, za Ojca świętego, kapłanów, za rodziny, za chorych, cierpiących, poszukujących prawdy, za naszą Ojczyznę, o pokój na świecie. Także za osoby zaangażowane w pracę w telewizji i środkach masowego przekazu. Święta Patronka wiernie służy Kościołowi, czego wyrazem są liczne listy i podziękowania wielu osób za udzielone łaski i wysłuchane prośby.

Bóg zapłać za rozmowę!

Rozmawiał Kajetan Rajski