W ramach wydawanej przez Hiszpańską Konferencję Biskupią Biblioteki Autorów Chrześcijańskich (BAC) ukazał się siódmy i ostatni tom monumentalnego dzieła księdza Vicente Cárcela Ortí na temat wojny domowej w Hiszpanii w latach 1936-1939. Zawiera on dokumenty watykańskie dotyczące tzw. Drugiej Republiki i działań zbrojnych w tym kraju z okresu od stycznia do maja 1939, a więc z końcowego okresu wojny.
Wesprzyj nas już teraz!
Tom zatytułowany „Druga Republika i Wojna Domowa w Tajnym Archiwum Watykańskim”, zamyka cykl rozpoczęty przez autora w 2011. Obejmuje cały okres, w którym na terenie Hiszpanii toczyła się krwawa wojna między zwolennikami republiki – wśród których przeważali socjaliści i komuniści nie tylko z tego kraju, ale także z zagranicy (m.in. z Polski) – a obrońcami dotychczasowego porządku, dowodzonymi przez gen. Francisco Franco.
Jednym z głównych celów ataków republikanów był Kościół katolicki, który poniósł wielkie straty w ludziach: duchowieństwie, osobach zakonnych i świeckich oraz na płaszczyźnie materialnej w postaci licznych zburzonych, zrujnowanych i sprofanowanych świątyń i sztuki sakralnej.
Autor zbioru dokumentów, kapłan i historyk z Walencji, podjął się ogromnego trudu wyszukania, zgromadzenia, opracowania i wydania wszystkich dokumentów, archiwach przede wszystkim hiszpańskich i watykańskich, ale też z innych krajów, odnoszących się do tego dramatycznego okresu dziejów jego ojczyzny. Prezentując w Walencji swe dzieło oświadczył, że w wydanym obecnie tomie znalazło się „ponad 3 tysiące dokumentów, dotychczas nie ogłaszanych, pochodzących z archiwów Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej, z nuncjatur w Madrycie i Paryżu oraz z ambasady hiszpańskiej przy Watykanie”. – Dotyczą one stosunków dyplomatycznych między Stolicą Apostolską a rządem republikańskim i tym zwanym narodowym – wyjaśnił kapłan, będący jednocześnie wikariuszem biskupim dla księży z archidiecezji walenckiej przebywających w Rzymie.
Oprócz materiałów archiwalnych książka zawiera też „liczne listy oraz różne informacje, wzmianki i uwagi, poczynione przez ministrów, dyplomatów, biskupów, kapłanów, osoby zakonne i inne ze środowisk politycznego, wojskowego, religijnego i kulturalnego tamtych lat” – oznajmił autor.
Duchowny zaznaczył, że w tomie VII znalazły się ponadto „załączniki dotyczące uchodźców, więźniów politycznych i skazanych na śmierć, interesujące Watykan, który starał się bronić i przyjmować u siebie osoby pochodzące z obu walczących stron, prowadząc rozmowy z obydwoma rządami w ciągu trzech lat konfliktu”. Według księdza Cárcela jego praca ukazuje działalność pomocową, prowadzoną przez Piusa XI i Piusa XII, którzy użyczali gościny w Rzymie dzięki Papieskiemu Kolegium Hiszpańskiemu wielu uchodźcom wojennym i ofiarom republikańskich prześladowań religijnych, wspierając ich materialnie i duchowo.
Ważną nowością ostatniego tomu dzieła jest zamieszczenie w nim pierwszych dokumentów pontyfikatu Piusa XII, rozpoczętego 2 marca 1939. Jak wiadomo Franciszek zezwolił na otwarcie z dniem 2 marca br. archiwów watykańskich, do których dostęp uzyskali wszyscy chętni. W tym kontekście ks. Cárcel wyraził nadzieję, że dzięki temu będzie mógł rozpocząć nowe badania, tym razem na temat „Pius XII a Hiszpania”. Pozwoli mu to „ukazać w nowym świetle, jak bardzo złożone i polemiczne były stosunki Kościoła z państwem w ciągu prawie 20 lat pontyfikatu tego papieża, od 1939 do 1958 roku”.
Kapłan przypomniał, że był to czas pełen takich wielkich wydarzeń, jak II wojna światowa, szoah czy powojenna odbudowa Europy na nowych podstawach pokojowego współżycia, chociaż zakłóconego z powodu zimnej wojny. Podzieliła ona stary kontynent na całe dziesięciolecia na dwa bloki: Zachód, gdzie panowały demokracja i wolność oraz na Wschód, oddzielony „żelazną kurtyną” komunizmu sowieckiego z towarzyszącym mu brakiem swobód i z prześladowaniami religijnymi – zauważył autor opracowania. Wskazał, że w tym kontekście „należy umieścić trudną sytuację Hiszpanii, która wyszła z krwawej wojny domowej i ważne znaczenie, jakie od początku miały stosunki jej rządu ze Stolicą Apostolską”.
Na zakończenie prezentacji swego dzieła ksiądz Cárcel Ortí zaznaczył, że tak jak poprzednie tomy, również ten opatrzony jest w obszerny wstęp, liczne dane bibliograficzne i bardzo szczegółowe skorowidze, które ułatwiają korzystanie z tego dzieła.
Źródło: KAI
RoM
