Zmarły w lipcu ubiegłego roku Warren H. Carroll to autor wielu, znanych również w Polsce książek, wśród których poczesne miejsce zajmuje monumentalna, pięciotomowa Historia chrześcijaństwa. Po śmierci Carrolla P.J. Reilly, prezes Towarzystwa Kardynała Newmana w Front Rogal stwierdził: Katolicy modlący się o odnowę katolickiego życia w Ameryce mieli w Carrollu prawdziwego bohatera, któremu powinni być wdzięczni. Wypowiedź tę można uogólnić, gdyż Carroll, historyk o doskonałym wyczuciu stylu i umiejętności całościowego spojrzenia na dzieje, ma szansę stać się bohaterem dla wszystkich katolików, a nawet wszystkich chrześcijan – nie tylko jako autor, ale również jako człowiek, którego droga do religii nie była ani łatwa, ani prosta.
Zainteresowania literackie i naukowe Carroll odziedziczył po rodzicach, matce – pisarce oraz ojcu – wykładowcy akademickiemu. Magisterium oraz doktorat historii uzyskał na prestiżowym Columbia University. Po ukończeniu studiów służył w armii Stanów Zjednoczonych, zaś w latach 1955-1961 pracował w Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA), zajmując się przede wszystkim komunistyczną propagandą. W latach 1967-1970 był członkiem senatu stanu Kalifornia, a do roku 1972 współpracował z amerykańskim Kongresem.
Wesprzyj nas już teraz!
W 1967 roku Warren Carroll poślubił poznaną jeszcze w czasach pracy w Agencji Anne Westhoff. Pod jej wpływem rok później nawrócił się na katolicyzm i przyjął chrzest. – Postanowiłem wykonać wielkie dzieło dla Boga. Mogę podołać temu zadaniu dzięki Jego pomocy i to jest właśnie to, do czego zostałem powołany – powiedział później, przywołując moment swojej konwersji.
W 1973 roku Carroll dołączył do redakcji czasopisma „Triumph”, założonego w 1966 roku przez L. Brenta Bozella Jr. i Fredericka Wilhelmsena. Pismo stawiało przed sobą cel ożywienia życia religijnego w Stanach Zjednoczonych. W czasopiśmie tym Carroll pełnił funkcję kierownika działu edukacyjnego i był odpowiedzialny za serie wykładów i dyskusji o tematyce społecznej, politycznej i religijnej, organizowanych w całym kraju. Donald D’Elia, jeden z zaproszonych przez Carrolla prelegentów i założyciel pisma „Faith and Reason”, tak wspomina tamte czasy: – Byłem wówczas całkowicie osamotniony intelektualnie i nękany w mojej uczelni ze względu na przekonania. Fritz, Brent i Warren całkowicie to zmienili. Wprowadzili mnie do ortodoksji rozumianej w skrajny, Chestertonowski sposób; w ten sposób rozpoczęła się moja wielka życiowa przygoda.
Po zakończeniu działalności przez czasopismo „Triumph”, które upadło ze względów finansowych, Carroll przystąpił do realizacji projektu swojego życia – tworzenia katolickiej uczelni wyższej. Uczelnia ta, nazwana Christendom College, otwarta została w 1977 roku, przyjmując początkowo jedynie dwudziestu sześciu studentów. Placówka mieściła się najpierw w miejscowości Triangle w Wirginii, a następnie przeniesiono ją do Front Rogal, gdzie działa po dziś dzień. Komentując jej powstanie Carroll powiedział: – Dlaczego Bóg pragnął, aby Christendom College rosło i rozkwitało? Ponieważ edukuje ono i przygotowuje młodych mężczyzn i kobiety, którzy przyniosą to, co nasz wielki i święty papież Jan Paweł II nazwał „nową wiosną Kościoła”. Carroll pełnił rolę rektora uczelni do 1985 roku, a następnie szefa katedry departamentu historii – aż do przejścia na emeryturę w 2002 roku.
Warren Carroll był doskonałym i cenionym wykładowcą, ale to nie praca edukacyjna była tym, czemu poświęcił się najbardziej i dzięki czemu zdobył światowe uznanie. Carroll był przede wszystkim doskonałym pisarzem historycznym, autorem, który posiadł niezwykle rzadką w dzisiejszych czasach umiejętność łączenia szerokiego spojrzenia na omawiane zdarzenia z wartką i wciągającą czytelnika narracją. Atrakcyjność jego książek leży także w tym, że wbrew tendencjom często obecnym u historyków – każącym doszukiwać się mechanizmów historycznych w abstrakcyjnych „trendach”, „koniunkturach” czy „strukturach” – Carroll traktuje dzieje jako wytwór działania jednostek – wolnych i odpowiedzialnych, których najdrobniejsze nawet decyzje są w stanie zmieniać bieg historii świata, zarówno na lepsze, jak i na gorsze. W tym duchu napisane są w zasadzie wszystkie jego książki: poświęcona wojnie domowej w Hiszpanii Ostatnia krucjata, 1917: Czerwone sztandary, biała opończa, opowiadająca o rewolucji francuskiej i nawróceniu Dantona Gilotyna i krzyż, olbrzymia praca Narodziny i upadek rewolucji komunistycznej, przedstawiająca dzieje komunizmu od XIX do końca XX wieku, Izabela Katolicka – obszerna biografia Izabeli Kastylijskiej, a także najważniejsze dzieło amerykańskiego historyka, wielotomowa Historia chrześcijaństwa, opisująca dzieje naszej wiary od jej narodzin, przez budowanie, tryumf, rozłam aż po obecne czasy otwartej wojny z Kościołem i jego przesłaniem.
Niedługo przed śmiercią Carroll udzielił rady na forum internetowym młodemu, pełnemu wątpliwości człowiekowi: – Jeśli widzisz, że Kościół ma kłopoty – a oczywiście widzisz to – powinieneś starać się go odbudować. Książki Carrolla są dowodem na to, że temu twierdzeniu pozostał wierny do końca, a jeśli zapowiadana przez Jana Pawła II wiosna Kościoła rzeczywiście nadejdzie, to między innymi dzięki takim ludziom, jak Warren H. Carroll.
Damian Leszczyński
