Biskupi USA podczas spotkania w Baltimore w dniach od 11 do 13 czerwca zdecydują, czy zatwierdzić zmienione krajowe wytyczne dotyczące formacji i posługi stałych diakonów.
Zatwierdzenie Watykanu dla obecnie używanego przewodnika miało wygasnąć w 2009 r., ale biskupi zabiegali z sukcesem o ich przedłużenie do teraz.
Wesprzyj nas już teraz!
Papież Paweł VI przywrócił stały diakonat w 1967 r. Watykan zatwierdził go dla Stanów Zjednoczonych w 1968 r. na prośbę hierarchów.
Proponowana wersja katalogu, która byłaby drugą edycją, otrzymała już aprobatę Komitetu Episkopatu ds. Duchowieństwa, Życia Konsekrowanego i Powołań. Zajął się nim także Komitet ds. Kanonicznych i Zarządzania Kościołem oraz Komisja Doktryny.
Komitet Administracyjny biskupów wyraził aprobatę we wrześniu ubiegłego roku, aby włączyć wytyczne do porządku obrad zgromadzenia ogólnego zeszłej jesieni. Jednak „biorąc pod uwagę nadzwyczajne okoliczności Kościoła w Stanach Zjednoczonych jesienią 2018 r., Komitet Administracyjny postanowił odroczyć dyskusję i głosowanie” – poinformował kardynał Joseph W. Tobin z Newark, New Jersey, szef Komitetu Biskupów ds. Duchowieństwa, Życia Konsekrowanego i Powołań.
Tobin odnosił się do skandali związanych z nadużyciami seksualnymi duchownych. Komitet Administracyjny ponownie zatwierdził w marcu umieszczenie wytycznych w porządku obrad walnego zgromadzenia.
Proponowany przewodnik, który obowiązywałby we wszystkich diecezjach obrządku łacińskiego, udziela instrukcji dotyczących formacji, posługi i życia stałych diakonów.
„W stopniu, w jakim jest bardziej obecny i bardziej zaangażowany niż ksiądz w świeckich środowiskach i strukturach, powinien czuć się zachęcany do wspierania bliskości między wyświęconą posługą a świecką działalnością, we wspólnej służbie dla królestwa Bożego” – stanowi dokument.
Proponowany dokument mówi o żonach diakonów i ich roli. „Chociaż żona diakona już wyraziła zgodę przed święceniami męża na potrzeby posługi diakońskiej, to jednak powinna być „należycie informowana o działaniach (męża), aby osiągnąć harmonijną równowagę między obowiązkami rodzinnymi, zawodowymi i eklezjalnymi” – czytamy.
„Miłość powinna być rozciągnięta na owdowiałego diakona, który ocenia i akceptuje nowe okoliczności osobiste, aby nie zaniedbywał swojego podstawowego obowiązku jako ojca swoich dzieci lub jakichkolwiek nowych potrzeb, jakie może mieć jego rodzina” – stanowi dokument.
W nowym fragmencie proponowanych wytycznych czytamy: „Wdowy diakonów powinny pozostać związane ze wspólnotą diakońską, nie tylko ze względu na wsparcie i zachętę, ale także z powodu wyjątkowych więzi, które zostały stworzone na mocy święceń męża”.
„We współpracy ze swoim biskupem diecezjalnym i kapłanami swojej diecezji diakon pełni szczególną rolę w rozdawaniu Komunii i przeciwdziałając silnemu naciskowi na indywidualizm panujący w Stanach Zjednoczonych” – dodaje dokument.
Po święceniach proponowany dokument stanowi: „ta posługa będzie obejmowała diecezjalne i parafialne dzieła miłosierdzia, w tym troskę Kościoła o sprawiedliwość społeczną. Będzie obejmować także formację chrześcijańską – pracę z młodzieżą i dorosłymi”.
„Nauczanie, wraz z jego przygotowaniem i praktyką, wymaga znacznego okresu czasu w programie studiów. Należy również zwrócić uwagę na tematy odzwierciedlające specyficzne potrzeby Kościoła w Stanach Zjednoczonych” – czytamy. W sposób szczególny wskazuje się na życie rodzinne, różnorodność wielokulturową, społeczny wymiar Ewangelii i „włączenie Ewangelii we wszystkie aspekty społeczeństwa”.
„Formacja powinna wyposażyć diakonów w umiejętność pracy na rzecz ubogich i rzeczywistego wprowadzenia w życie pełnego zakresu nauk społecznych Kościoła” – czytamy.
„Programy formacyjne powinny pomóc uczestnikowi wzrastać w rozumieniu nauczania Kościoła i tradycji sprawiedliwości społecznej (…) Programy formacyjne powinny przekazywać umiejętności potrzebne do promowania katolickiej nauki społecznej w parafii i diecezji”.
Program formacyjny można uznać za udany, według proponowanego spisu umiejętności kandydata na diakona, jeśli zaowocuje on wzrostem świętości życia, umiejętnym artykułowaniem wiary katolickiej, zdolnościami do stosowania nauczania i praktyki kościelnej do rozwiazywania konkretnych problemów społecznych i duszpasterskich, wrażliwością na inkulturację Ewangelii w jego służbie, pracy i życiu rodzinnym, w byciu „posłusznym oraz pokornym sługą dla wszystkich w imieniu Kościoła”.
Mężczyźni muszą mieć co najmniej 35 lat, aby być diakonami. Jeśli pozostają w związku małżeńskim w momencie wyświęcenia, nie mogą ponownie zawrzeć związku po śmierci żony. Jeśli zostali diakonami nie będąc w związku małżeńskim, po święceniach, nie mogą się ożenić.
50 lat temu papież Paweł VI przywrócił posługę diakonatu stałego. Uczynił to ogłaszając 18 czerwca 1967 r. mottu proprio „Sacrum diaconatus ordinem” z ogólnymi normami przywrócenia tego kościelnego urzędu.
Do tego czasu święcenia diakonatu otrzymywali jedynie bezżenni mężczyźni, kandydaci do stanu kapłańskiego.
Diakon stały może odprawiać nabożeństwa, błogosławić śluby, prowadzić pogrzeby, udzielać Komunii i głosić kazania. Nie może jednak sprawować Eucharystii, spowiadać i udzielać sakramentu namaszczenia chorych.
W ciągu trzyletniego okresu przygotowawczego kandydaci na diakonów stałych pogłębiają swoją duchowość, uczą się sprawowania liturgii, głoszenia kazań i śpiewu kościelnego. Podczas święceń, których udziela biskup przez nałożenie rąk na ich głowy, ślubują posłuszeństwo ordynariuszowi swojej diecezji i jego następcom. Zobowiązani są również do codziennego odmawiania modlitwy brewiarzowej.
Pierwszych pięciu żonatych mężczyzn wyświęcono na diakonów w 1968 r. w katedrze w Kolonii. Diakonat stały odgrywa znaczącą rolę, szczególnie w Ameryce Północnej i Europie Zachodniej. Obecnie na świecie posługuje blisko 50 tys. stałych diakonów w ponad 120 krajach.
W Polsce posługa diakona stałego była do niedawna prawie nieznana. Wprowadzili ją biskupi 20 czerwca 2001 r. podczas 313. zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski w Łowiczu.
O przystąpieniu do diakonatu stałego decydują normy Kodeksu Prawa Kanonicznego i wytyczne krajowych konferencji biskupich. Warunkami wstępnymi przystąpienia do diakonatu stałego są odpowiednie kwalifikacje duchowe i fizyczne, m.in. zdrowie fizyczne i psychiczne, głęboka religijność, łatwość nawiązywania kontaktów międzyludzkich, zaangażowanie w prace charytatywne.
Według prawa kanonicznego kandydat do diakonatu stałego – mężczyzna nieżonaty i zobowiązujący się do celibatu – może przystąpić do święceń po ukończeniu 25. roku życia. Kandydat związany małżeństwem musi mieć ukończonych 35 lat i posiadać pisemną zgodę żony. Episkopaty danego kraju mogą wydać zarządzenie o podwyższeniu wieku kandydatów do diakonatu
Kandydaci zgodnie z przepisami Konferencji Episkopatu powinni otrzymać odpowiednią formację. Jeśli nie ukończyli studiów teologicznych, powinni odbyć specjalny, co najmniej trzyletni kurs, podczas którego zdobędą odpowiednią wiedzę teoretyczną i praktyczną. W ostatnim roku nauki przyszły diakon powinien odbyć praktykę we wspólnocie parafialnej, sprawując m.in. posługę lektora i akolity. Diakoni żonaci, którzy całkowicie oddali się posłudze na rzecz Kościoła, powinni otrzymywać odpowiednie wynagrodzenie wystarczające na utrzymanie ich oraz ich rodzin.
Diakonat stały jako posługa o charakterze sakramentalnym mężczyzn żonatych lub zobowiązujących się do życia w celibacie różni się od posługi diakonów, którzy przyjmują te święcenia na drodze do kapłaństwa.
W okresie przygotowującym II Sobór Watykański zamiar przywrócenia diakonatu stałego wspierał teolog niemiecki Karl Rahner SJ. To właśnie on jako jeden z soborowych ekspertów przyczynił się wniesienia tego problemu pod obrady soborowe. Ostatecznie II Sobór Watykański postanowił przywrócić diakonat stały, co zapowiedziała Konstytucja dogmatyczna o Kościele („Lumen Gentium”) z 1964 r. Sobór Watykański II zadecydował, że należy przywrócić diakonat “jako właściwy i trwały stopień hierarchiczny” oraz, że można go udzielać “mężom dojrzałym, również żyjącym w stanie małżeńskim, a także zdatnym do tego młodzieńcom, dla których jednak obowiązek celibatu winien pozostać w mocy” (LG art.29).
Wskazania Soboru wypełnił Paweł VI. Najpierw 18 VI 1967 r. ogłosił motu proprio „Sacrum diaconatus ordinem” z ogólnymi normami przywrócenia diakonatu stałego. W rok później ten sam papież w konstytucji apostolskiej „Pontificalis romani recognitio” zaaprobował ryt, w jakim należy udzielać święceń prezbiterów i diakonów oraz określił ich formę i treść. Ostatecznie 15 VIII 1972 r. w liście apostolskim “Ad pascendum” Paweł VI ustalił dokładne warunki dopuszczenia i wyświęcania kandydatów na diakonów. Istotne elementy regulacji prawnych, dotyczących diakonatu stałego, zawartych w powyższych dokumentach, weszły do ogłoszonego 25 stycznia 1983 r. przez Jana Pawła II nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego. O diakonacie stałym mówi również ogłoszony 11 października 1992 r. nowy Katechizm Kościoła Katolickiego w artykule dotyczącym sakramentu święceń (punkty 1569-1571).
W związku z problemami wyświęcania świeckich na diakonów i kryzysem tej formy posługi w wielu krajach, 22 lutego 1998 r. Kongregacje: ds. Duchowieństwa i Wychowania Katolickiego wydały wspólnie dokumenty dotyczące formacji diakonów stałych: „Podstawowe normy formacji diakonów stałych” („Ratio fundamentalis institutionis diaconorum permanentium”) oraz „Dyrektorium o posłudze i życiu diakonów stałych” („Directorium pro ministerio et vita diaconorum permanentium”). Oba dokumenty podkreślają odpowiedzialność biskupów i wspólnot kościelnych za przygotowanie diakonów stałych do przyjęcia święceń i do podjęcia wynikających z nich obowiązków.
Źródło: cruxnow.com / KAI
AS
