Akowiec i powstaniec na wyrost

Życiorys księdza Twardowskiego pod kątem jego udziału w powstaniu warszawskim jest zagadnieniem słabo uchwytnym źródłowo. Sam zainteresowany nie przypisywał sobie – nie tylko w poetyckich słowach – żadnej żołnierskiej roli, którą każą mu odgrywać niektóre oficjalne biogramy.

W wyszukiwarce biogramów uczestników walk na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego znajdziemy Jana Twardowskiego, przypisanego do III Obwodu „Waligóra” Warszawskiego Okręgu AK (Wola), ale bez informacji, jaką pełnił funkcję w podanych strukturach i jakim posługiwał się pseudonimem w konspiracji. Z przywołanej witryny dowiemy się jeszcze, że czczony obecnie poeta (Sejm RP ogłosił rok 2015 Rokiem Księdza Jana Twardowskiego) odniósł w sierpniu 1944 ranę i że opuścił Warszawę razem z cywilami.

Biogram nie kłamie: Twardowski nie używał pseudonimu, gdyż nie był zaprzysiężony w AK, nie pełnił też żadnej funkcji bojowej w III Obwodzie kryptonim „Waligóra”, gdyż nie brał udziału ani w powstańczych walkach, ani w dywersji antyniemieckiej. Z tego całkowicie pacyfistycznego faktu swojej biografii nie robił zresztą tajemnicy: Nigdy nie strzelałem i nikogo nie zabiłem. Ale mnie też nikt nie zabił… (Marian Schmidt, Niecodzienne rozmowy z księdzem Janem Twardowskim).