26 maja 2017

Poczet papieży zapomnianych: Pius dobry na wszystko

(Foto: Joerg Koch/dapd/FORUM)

Imię Pius znaczy po łacinie: „pobożny” lub „cnotliwy”. Papieże noszący to imię jakby stworzone dla biskupa Rzymu w większości przypadków godnie wypełniali swą misję kierowania Kościołem, począwszy od II, a na XX wieku skończywszy. Niektórzy z nich są świętymi, błogosławionymi lub czekają na wyniesienie do chwały ołtarzy.

 

Co ciekawe, między pierwszym a drugim Wikariuszem Chrystusowym noszącym to piękne imię, minęło aż XIII stuleci. Z kolei ostatni jak na razie Pius, już 12. tego imienia, to ostatni papież przed Soborem Watykańskim II.

Wesprzyj nas już teraz!

 

Pius V. „Trydencki” papież z Różańcem przeciw islamizacji Europy

Ile wspaniałych dzieł może zainicjować lub wprowadzić w życie papież w trakcie zaledwie 6-letniego pontyfikatu? Pius V pokazał, że w tej materii nie ma ograniczeń, a odnowa moralna i organizacyjna Kościoła zależy od intencji i woli, a nie miesięcy. Co więcej, przeprowadzić może ją także papież nie wywodzący się ze społecznych elit.

 

XVI wiek nie był dla katolików łatwy. Kościół wszedł w stulecie renesansu pogrążony w kryzysie moralnym. Na Tronie Piotrowym zasiadały wtedy często osoby, najdelikatniej mówiąc, nieodpowiednie. Rewolucyjny wyłom dokonany przez Marcina Lutra tylko pogorszył sytuację. Skuteczną odpowiedzią na dramatyczną sytuację okazał się być Sobór Trydencki, którego założenia wcielał w życie właśnie święty papież Pius V.

 

Papież wybrany między innymi za sprawą św. Karola Boromeusza wprowadzał rozwiązania zakończonego 3 lata wcześniej soboru z ogromną pobożnością i stanowczością. Surowo sprzeciwiał się politycznym lub rodzinnym nominacjom na istotne urzędy w Kościele. Zamiast tego lansował ludzi niezwykłej pobożności i właśnie takimi osobami obsadził Kolegium Kardynałów. Otaczając się gorąco wierzącymi katolikami zreformował Kurię Rzymską. Zerwał ponadto z gorszącą praktyką przebywania biskupów poza diecezjami, a proboszczów poza parafiami. Co więcej, nakazał ordynariuszom wizytowanie parafii, zaś do wszystkich krajów katolickich udali się z Rzymu wizytatorzy apostolscy pilnujący wprowadzania w życie reform soborowych.

 

Papież-dominikanin nie tylko – jak mówili współcześni – chciał zamienić Rzym w klasztor, ale także uznał za doktorów Kościoła kolejne osoby, w tym swojego zakonnego współbrata św. Tomasza z Akwinu, którego myśl i naukę zalecił włączyć do programów seminaryjnych. Zarządził ponadto wydanie drukiem wszystkich dzieł Doktora Anielskiego oraz zainicjował powstanie i ogłoszenie Katechizmu Rzymskiego. To w nim zawarto wykład wiary, zgodnie z którym nauczano w parafiach. Pius V zreformował także Brewiarz, a bullą Quo primum papież promulgował Mszał, dzięki któremu tzw. „Msza trydencka” ujednoliciła liturgię w świecie katolickim.

 

Pius V to jednak nie tylko papież zasłużony potrydencką reformą Kościoła. Za jego pontyfikatu i z jego inicjatywy świat katolicki odniósł ogromne zwycięstwo nad turecką flotą w słynnej bitwie pod Lepanto. W ten sposób od Europy odsunięto zagrożenie islamskiej dominacji. Jeszcze przed wydarzeniami z października roku 1571, świadom zbliżającej się walki, rozpoczął papież żarliwe odmawianie Różańca Świętego w intencji powstrzymania muzułmańskiej nawałnicy. Tryumf katolików Pius V przypisał wstawiennictwu Najświętszej Marii Pannie i ustanowił Jej święto w dniu, w którym rozegrała się bitwa.

 

Był zresztą święty Pius V wielkim propagatorem modlitwy Różańcowej. To właśnie on specjalnym dokumentem nadał jej formę znaną do dziś.

 

Z kolei surowość w zwalczaniu błędów protestantyzmu, czego przykładem była chociażby ekskomunika dla angielskiej królowej Elżbiety I, nie oznaczała bezwarunkowego poparcia na przykład dla hiszpańskiej inkwizycji. Papież występował przeciw niej, gdyż – jak uważał – realizowała ona w owym czasie interesy króla Filipa II, a nie służyła obronie wiary.

 

Papież ostro walczył także z bandytyzmem i prostytucją w Państwie Kościelnym oraz dążył do wyplenienia cudzołóstwa wśród kapłanów. Jednak stanowczość w plenieniu moralnych wad wśród ludzi Kościoła łączyła się u Piusa V z miłosierdziem dla ubogich – papież regularnie przyjmował od ludu skargi na papieskich urzędów i wyroki sądów.

 

Gdy umierał w roku 1572, ubrany był w dominikański habit. To właśnie od Piusa V rozpoczęło się praktykowane do dziś noszenie przez papieży białego stroju.

 

Pius IX. Nieomylny więzień Watykanu

Jan Maria Mastai Ferretti urodził się w czasach napoleońskich, a więc w okresie trudnym dla katolicyzmu i Państwa Kościelnego. W trakcie jego pontyfikatu sytuacja nie tylko nie uległa poprawie, ale i drastycznie się pogorszyła. Mimo tego zdołał Pius IX uratować autorytet papiestwa, stanowczo potępić rozpowszechniające się w XIX wieku błędne ideologie i herezje oraz ogłosić dogmaty umacniające Kościół.

 

A przecież mógł w ogóle nie zostać księdzem! Wszystko za sprawą epilepsji zamykającej mu drogę do kapłaństwa. Jednak papież Pius VII wydał dla młodego Włocha specjalną dyspensę. Po święceniach objawy choroby już nigdy nie powróciły. Uzdrowienie przypisuje się Matce Bożej Loretańskiej, zaś Pius IX, gdy został biskupem Rzymu, przyjął swoje imię jako wyraz wdzięczności dla papieża, który pozwolił mu zostać kapłanem.

 

Podczas konklawe po śmierci Grzegorza XVI nie był kardynał Mastai Forretti, wbrew późniejszym opiniom, uznawany za konserwatystę. Widziano w nim raczej liberała, jednak błogosławiony papież zawiódł pokładane w nim nadzieje postępowców. I co więcej – kierował Kościołem przez 32 lata! Był to najdłuższy pontyfikat po świętym Piotrze.

 

Jednocześnie czasy błogosławionego Piusa IX to okres rozwoju włoskiego ruchu narodowego oraz wzmożonej aktywności rewolucyjnej w całej Europie. Zawierucha nie omijała również Wiecznego Miasta i Państwa Kościelnego. Biskup Rzymu mierzył się także z takimi wyzwaniami epoki.

 

W miesiąc po wyborze papież ogłosił amnestię dla więźniów politycznych w Państwie Kościelnym, dzięki czemu wydarzenia Wiosny Ludów w Rzymie nie miały charakteru antyklerykalnego. Jednak łagodność papieża nie zatrzymała rewolucji. Już w dwa lata po wyborze na Stolicę Piotrową musiał Pius IX w przebraniu uciekać z Rzymu, gdyż mimo wprowadzenia pewnych reform ustrojowych w Państwie Kościelnym, nominowany przez niego liberalny premier Pellegrino Rossi został zamordowany. W Mieście proklamowano Republikę Rzymską, wyrosłą na fali ogólnoeuropejskiej Wiosny Ludów. Państewko upadło po francuskiej interwencji restytuującej władzę papieża, a po tym wydarzeniu Pius IX zrezygnował z liberalizacji systemu politycznego w Państwie Kościelnym i bieżące zarządzanie przekazał konserwatywnemu kardynałowi Giacomo Antonellemu, samemu starając się wypełniać obowiązki pasterza całego Kościoła. Dokonał tego m.in. poprzez ogłoszenie dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny w roku 1854.

 

Kierowanie Kościołem utrudniały jednak wydarzenia związane z procesem jednoczenia Italii. W roku 1860 większość terenów Państwa Kościelnego zajęło Zjednoczone Królestwo Włoch. Papież odrzucił ofertę zachowania suwerenności w Rzymie w zamian za rezygnację z reszty terytoriów, gdyż uważał, że uderzy to w autorytet Kościoła. Taki stan przetrwał przez dekadę, gdyż w Mieście stacjonował francuski garnizon strzegący jego niepodległości.

 

Do tego czasu błogosławiony Pius IX zdążył m.in. wydać w roku 1864 encyklikę Quanta cura. Potępił w niej błędy nowoczesności: socjalizm, racjonalizm, panteizm, naturalizm, indyferentyzm, wolność prasy, równość religii wobec prawa oraz tzw. „wolność sumienia”. Do najwyższego rangą dokumentu papieskiego dołączono Syllabus Errorum. Wykazano w nim 80 błędów epoki, w tym socjalizm, komunizm, wolnomularstwo, polityczny liberalizm oraz odrzucanie władzy papieża.

 

W końcu w roku 1869 papież zwołał Sobór Watykański I. Miał on na celu wyrażenie sprzeciwu wobec ideologii racjonalizmu i jego konsekwencji. Atmosfera polityczna w Europie była jednak napięta, gdyż spodziewano się wojny francusko-pruskiej. Ojcowie soboru dobrze wykorzystali jednak dany im czas i przejęli konstytucję Pastor aeternus zawierającą dogmat o papieskiej nieomylności w sprawach wiary. Ustanowienie dogmatu wyraźne umocniło słabnący, z racji utraty siły politycznej, autorytet papieża i pojawiło się w idealnym momencie.

 

Mimo tak wielkich owoców, sobór nie został w spokoju zakończony. Papież zawiesił go z powodu włoskiej agresji, bowiem to właśnie w roku 1870, pozostawiony bez francuskiej opieki Rzym został zajęty przez wojska Zjednoczonego Królestwa Włoch. Od tego momentu nie godząc się z takim biegiem wypadków Pius IX ogłosił się więźniem Watykanu.

 

Pontyfikat, chociaż mocno związany ze sprawami włoskimi, obfitował w działalność apostolską na całym świecie. Za czasów Piusa IX powstały dziesiątki nowych diecezji, w tym w Ameryce Południowej. Papież zawierał też wiele konkordatów oraz zajmował stanowisko w sprawie polskiej. Radykalnie wzrosła też wtedy liczba kardynałów spoza Italii.

 

Papież jako ultramontanin zwalczał antykatolicki i antypolski Kulturkampf pruskiego kanclerza Ottona von Bismarcka oraz krytykował carat za prześladowanie Polaków. Mimo iż potępił sam wybuch powstania styczniowego, jako przedsięwzięcie rewolucyjne, zabiegał u Francuzów i Austriaków o udzielenie pomocy naszym walczącym rodakom. Również beatyfikacja Andrzeja Boboli oraz kanonizacja Jozafata Kuncewicza były Petersburgowi nie na rękę. Przyjmując pewnego razu polską pielgrzymkę papież zachęcać miał do wytrwałej modlitwy w intencji powrotu Królestwa Polskiego.

 

 

Michał Wałach

 


POLECAMY INNE TEKSTY Z CYKLU

POCZET PAPIEŻY ZAPOMNIANYCH:

 

Poczet papieży zapomnianych: trzech Wielkich

 

Poczet papieży zapomnianych: prymat nad Cesarstwem

 

Poczet papieży zapomnianych: odnowić wszystko w Chrystusie

 

Poczet papieży zapomnianych: oddali życie za Chrystusa

 

WARTO PRZECZYTAĆ RÓWNIEŻ:

 

Historia upominania papieży przez wiernych

   

  

Wesprzyj nas!

Będziemy mogli trwać w naszej walce o Prawdę wyłącznie wtedy, jeśli Państwo – nasi widzowie i Darczyńcy – będą tego chcieli. Dlatego oddając w Państwa ręce nasze publikacje, prosimy o wsparcie misji naszych mediów.

Udostępnij
Komentarze(0)

Dodaj komentarz

Anuluj pisanie