Małżeństwo na prośbę Salomei było dziewicze. Koloman przystał na jej prośbę. Stąd w Liturgii Godzin w święto bł. Salomei korzystamy z tekstów wspólnych o dziewicach – mówią dla PCh24.pl mniszki klaryski z krakowskiego klasztoru Zakonu Świętej Klary.
Kiedy urodziła się Salomea? Kim byli jej rodzice?
Wesprzyj nas już teraz!
Salomea pochodziła z rodu Piastów. Urodziła się około 1211 roku w Krakowie, na wawelskim wzgórzu. Jej rodzicami byli księżniczka ruska Grzymisława i książę krakowski Leszek Biały. Wiele w jej życiu znaczył młodszy brat, Bolesław zwany Wstydliwy (łac. Pudicus), z którym współpracowała w fundacji pierwszego klasztoru klarysek na ziemiach polskich.
W 1218 roku została wysłana na Węgry, aby około pięciu lat później poślubić króla Rusi Halickiej Kolomana, syna króla węgierskiego Andrzeja II. Może nam Siostra przybliżyć to państwo – Ruś Halicką?
W czasach Salomei i Kolomana Ruś Halicka była częścią Księstwa Halicko-Wołyńskiego. Przez krainę przebiegały szlaki handlowe łączące Ruś, Polskę i Węgry, toteż ziemia halicka posiadała znakomite warunki rozwoju gospodarczego. Zaletą Rusi były również urodzajne gleby. Wszystko to sprawiało, że na owo znaczne wschodnie terytorium, kraje leżące w sąsiedztwie spoglądały z nadzieją na aneksję. Ziemie interesowały Polaków i Węgrów, kraje te często ingerowały w sprawy wewnętrzne Rusi Halickiej, niestety, z ogromną dla niej szkodą. Koloman zasiadał dwukrotnie na tronie halickim, pierwszy raz w latach 1214-1215 i drugi raz w latach 1219-1221, u boku z Salomeą. Dziewicza małżonka Kolomana nie została oficjalnie ukoronowana, jednak w średniowiecznych dyplomach nazywana jest jako „niegdyś królowa Halicza” (quondam Regina Galiciae).
Jaki była historia tego małżeństwa? A przede wszystkim, jakie to było małżeństwo?
Salomea została przyrzeczona Kolomanowi w wyniku tzw. układu spiskiego w 1214 roku. Według trzynastowiecznego Żywotu franciszkanina, brata Stanisława, miała wtedy niecałe trzy lata (tertio anno sue etatis), a małżeństwo to miało przypieczętować pokój między Polakami i Węgrami. Ponadto książę Leszek Biały w wyniku układu pozyskał zachodnią część księstwa halickiego, czyli ziemię przemyską i lubaczowską. W ten sposób Salomea została wbrew własnej woli wciągnięta na arenę życia politycznego. Ojciec Salomei miał według wspomnianego Żywotu poinformować Andrzeja, że Salomea została już wcześniej przyrzeczona Bogu. Małżeństwo na prośbę Salomei było dziewicze. Koloman przystał na jej prośbę. Stąd w Liturgii Godzin w święto bł. Salomei korzystamy z tekstów wspólnych o dziewicach.
Gdzie się udała Salomea po śmierci męża?
Salomea po śmierci Kolomana (który zginął w czasie walki z Mongołami w 1241 roku) udała się do Sandomierza, na dwór swego brata, księcia krakowsko-sandomierskiego Bolesława. Zdecydowała się odpowiedzieć na Boże powołanie do życia zakonnego i w roku 1245 przyjęła habit świętej Klary oraz złożyła profesję (votum fecit). Pierwszą wspólnotę klarysek na ziemiach polskich utworzyła w Zawichoście najprawdopodobniej dzięki pomocy personalnej klasztoru świętej Agnieszki z Pragi.
Tak więc w 1245 r. Salomea wstąpiła do Zakonu św. Klary w Zawichoście. W których Waszych klasztorach jeszcze przebywała?
Salomea założyła klasztor zawichojski. Podstawy materialne pierwszego konwentu świętej Klary w Polsce nadał Bolesław Wstydliwy, czyli uposażył go w dobra ziemskie. Salomea wraz ze wspólnotą sióstr przebywała w Zawichoście do roku 1259. Miasto wysunięte na wschód, leżało przy szlaku handlowym wiodącym z Małopolski na Ruś. Narażone było na najazdy łupieżcze Litwinów, Jadźwingów oraz bodaj najgroźniejszych, Tatarów. Aby zapewnić młodej wspólnocie klariańskiej bezpieczeństwo, Salomea przeniosła ją w roku 1259 w miejsce odosobnione, do Skały (okolice Ojcowa).
Co wiadomo o jej życiu zakonnym?
Salomea była klaryską, która z miłością praktykowała ubóstwo ducha. Długie godziny spędzała na modlitwie w miejscu zwanym dziś „Pustelnią bł. Salomei”. Była miłosierna wobec swoich sióstr. Nie przyjęła tytułu ksieni, lecz w dokumentach nazywa siebie pokorną służebnicą Pańską (humilis ancilla Christi). Przed śmiercią wystawiła testament, w którym zabezpieczyła byt materialny klasztoru w Skale. Kosztowności, które miały służyć podniesieniu kultu oraz okazałości nabożeństw (relikwiarze, kielichy, krzyże, malowane obrazy, wota), oddała pod opiekę swej kuzynce, córce księcia mazowieckiego, Salomei Konradównie.
Kiedy zmarła? Gdzie spoczywają doczesne szczątki księżnej Salomei?
Salomea zmarła 17 listopada 1268 roku. Pod koniec życia (in extrema voluntate) wyraziła pragnienie, by być pochowaną w kościele franciszkanów. Spełniono prośbę i do dziś ciało Błogosławionej spoczywa w kościele franciszkanów w Krakowie. Tutaj istnieje jedno z wielu miejsc kultu bł. Salomei. Jeszcze przed pogrzebem Piastówny pojawiły się pierwsze cuda, uproszone za jej przyczyną. Co ciekawe, pierwszych uzdrowień doznały siostry z jej konwentu.
W jakich tekstach źródłowych możemy spotkać informacje o Salomei?
Wspomniany franciszkański żywotopisarz, brat Stanisław, spisał około 1287 roku Żywot zatytułowany „Vita Sanctae Salomeae Reginae Haliciensis”, do którego dołączono capitulum de miraculis, czyli traktat o cudach, spisany nieco wcześniej, być może przez lektora, brata Borzysława. O Salomei i jej pierwszym klasztorze wspominają inne średniowieczne źródła, drukowane w serii „Monumenta Poloniae Historia”: roczniki, kalendarze, kroniki, nekrologii. Wiele ważnych dokumentów odnośnie Salomei, jej działalności społecznej, zabiegów o dobro utworzonego klasztoru, o jej postawie duchowej, a także informacji na temat jej kontaktów ze Stolicą Apostolską, zawierają kodeksy dyplomatyczne, bullaria.
Kiedy została beatyfikowana?
Salomea nie została beatyfikowana w sposób, do którego jesteśmy przyzwyczajeni. Per viam cultus, czyli na podstawie kultu od niepamiętnych czasów, a także dzięki suplikom jej konwentu, biskupów, władców Polski, zwłaszcza króla Jana Kazimierza, skierowanym do Stolicy Apostolskiej, Ojciec święty Klemens X wydał breve Apostolicae servitutis officium ogłaszające Salomeę błogosławioną w dniu 18 grudnia 1673 roku. Jednocześnie papież zezwolił na odprawianie ku jej czci Mszy św. i oficjum o świętych dziewicach w całym Królestwie Polskim, według brewiarza i mszału rzymskiego.
Co wiadomo o jej kulcie na przestrzeni prawie ośmiuset lat? W jaki sposób klasztor krakowski szerzy ten kult?
Niedługo po śmierci Salomei zaczęto spisywać liczne cuda wypraszane za jej przyczyną. Głównymi ośrodkami kultu były: utworzony przez nią konwent, który w XIV wieku osiadł przy kościele św. Andrzeja w Krakowie, kościół franciszkanów z jej relikwiami oraz miasto Skała, które Salomea ulokowała i wybrała na miejsce składania ofiary swego życia dla Boga. Po ogłoszeniu Salomei jako błogosławionej, już w 1673 roku, zorganizowano ośmiodniowe nabożeństwo z procesją z jej relikwiami, w której uczestniczył biskup krakowski Mikołaj Oborski. Krakowski konwent klarysek przeżywa corocznie uroczystą nowennę ku czci swej Fundatorki, przez wieki siostry układały pieśni, nowenny, modlitwy, aby nieustannie ożywiać kult. Została założona „Księga kultu bł. Salomei”, w której dokumentowana jest działalność szerząca kult, podejmowane modlitwy, nowenny. Zauważamy zwiększenie zainteresowania osobą bł. Salomei, jej wstawiennictwem, gdyż ostatnio coraz to nowe parafie zwracają się do nas z prośbą o jej relikwie.
Czy są czynione starania o jej kanonizację? Jeśli tak, to na jakim są etapie?
Przede wszystkim staramy się o to, by błogosławiona Salomea była czczona w naszej wspólnocie i w naszych sercach. Jest Matką krakowskiej wspólnoty i przez wieki siostry doznawały jej szczególnej pomocy i wstawiennictwa. W każdym dniu modlimy się za jej przyczyną o zdrowie dla chorych, o łaskę poczęcia dla małżeństw pragnących tego daru, o mądrość dla rządzących, o miłosierdzie dla grzeszników, o błogosławieństwo Boże dla naszej Ojczyzny, dla której Salomea w hojności i posłuszeństwie ojcu poświęciła swe ziemskie szczęście. Jeśli uda się w najbliższym czasie udokumentować cud za jej przyczyną, to dzięki Bogu, a jeśli nie, to jest też inna droga do kanonizacji, ogłoszenie błogosławionej świętą przez tzw. kanonizację równoważną, którą przeprowadza się po spełnieniu trzech warunków. Należą do nich: bardzo dawny kult, ciągłe i zbiorowe potwierdzenie przez wiarygodnych historyków cnót oraz nieustająca sława zawdzięczana cudom.
Bóg zapłać za rozmowę!
Rozmawiał Kajetan Rajski
