Białoruskie ministerstwo kultury zaakceptowało wstępny projekt odbudowy barokowego kościoła pw. św. Antoniego Padewskiego w Witebsku. Decyzją sowieckich władz w roku 1961 został on wysadzony w powietrze. Tą haniebną decyzję argumentowano potrzebą utworzenia przestrzeni, aby było możliwe poszerzenie ulicy im. Lenina.
Z dokumentu wydanego przez białoruskie ministerstwo kultury, który otwiera drogę do odbudowy kościoła, wynika że świątynia ma zostać odtworzona w swoim pięknym, oryginalnym kształcie. Był on bardzo ciekawy, bo twórca pierwotnego projektu architektonicznego – Jozef Fontana (Polak, którego przodkowie pochodzili z Włoch) zaprojektował świątynię tak, aby jej zewnętrzna, szeroka fasada była w stylu barokowym, natomiast kształt i wystrój wewnętrzny nawiązywał do renesansu. Kościół miał aż 30 metrów wysokości do sklepienia, natomiast jego całkowita powierzchnia wynosiła 1000 metrów kwadratowych.
Wesprzyj nas już teraz!
Białoruskie ministerstwo kultury zgodziło się na odbudowę kościoła pod warunkiem, że będzie on dokładnym odwzorowaniem, z detalami, tej pierwotnej budowli. Odbudowę świątyni chcą sfinansować wierni witebskiej parafii. Władze Białorusi nie łożą środków z budżetu państwa na odbudowę katolickich świątyń. Wspierają raczej odbudowę cerkwi. W Witebsku odbudowano już dwie, zniszczone przez komunistów, cerkwie.
Przepiękny kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Witebsku został zbudowany w drugiej połowie wieku XVIII, jako część budowli kompleksu zakonnego Bernardynów. Jego fundatorką była Tekla Ogińska, żona Marcina Ogińskiego wojewody witebskiego. W czasie
zaborów władze carskie nie przerobiły kościoła na cerkiew, co miały wówczas w zwyczaju robić. Jednak zlikwidowały, przyległy do kościoła, klasztor Bernardynów.
W okresie sowieckim kościoła nie oszczędzono. Najpierw uczyniono z niego halę sportową, później muzeum ateizmu. Jednym z eksponatów było zabalsamowane ciało Eufrozyny Połockiej, świętej kościoła prawosławnego. Kiedy jednak dyrekcja muzeum zorientowała się, że zwiedzający modlą się przy ciele świętej, nakazały je usunąć.
Najgorsze spotkało świątynię św. Antoniego w Witebsku w roku 1961, kiedy to Chruszczow nakazał masowe wyburzanie kościołów i cerkwi. Ten smutny los spotkał też barokowy kościół w Witebsku. Oficjalnie barbarzyńską decyzję zasłaniano pilną potrzebą utworzenia przestrzeni, aby było możliwe poszerzenie ulicy im. Lenina (nazwa tej ulicy jest niezmieniona do dziś). W tym samym roku wysadzono również m.in. kościół farny pw. Najświętszej Maryi Panny zwaną „Farą Witoldową” w Grodnie. Obecnie mieszkańcy tego miasta usilnie zabiegają o pozwolenie i pomoc państwa w odbudowie Fary.
Władze Białorusi są obecnie przychylnie nastawione do sprawy odbudowy kościołów i zwrotu kościelnego mienia. Niektórzy komentatorzy życia politycznego łączą to z zabiegami czynionymi przez prezydenta Łukaszenkę, aby doprowadzić do wizyty papieża Franciszka na Białorusi. W sprawie tej rozmowy trwają już od jakiegoś czasu. 10 listopada, podczas audiencji u papieża, m.in. o tej planowanej wizycie rozmawiał ks. abp. Gabor Pinter, nuncjusz apostolski na Białorusi. Najważniejszym warunkiem, aby do tej wizyty mogło dojść, jest zgoda na nią Patriarchatu Moskiewskiej Cerkwii, do której należy Cerkiew na Białorusi.
Adam Białous
